Als inhoud (de dramatiek) zijn deze werken van Bosch te beschouwen als eene voortzetting van R. v. d. Weyden (Kruisafname, Escuriaal) en vinden zij een vervolg bij Q. Matsys en M. v. Roemerswaele in hunne vaak herhaalde voorstelling van den Bankier (of den Vrek) en zijne vrouw, en een slot bij de Italianiseerende 16de eeuwers in hunnen theatralen kindermoord.
Bosch’ dramatiek heeft een zonderling cachet; te verklaren uit de religieuze mysteriespelen, jaarlijks vóór de kerk vertoond door niet-beroepsspelers, die het er wat dik op zullen hebben gelegd, om sterken indruk op het volk te maken. De koppen bemoeien zich niet met den Christus, maar leveren tooneelspel tegenover den beschouwer. Uit Romaansch kunst-oogpunt mag Bosch’ vertolking te veroordeelen zijn, er is naast de Romaansche opvatting nog eene andere als waarheid mogelijk. Het is de eeuwige strijd tusschen deze twee polen, de zuidelijke en de noordelijke, de Romaansche en de Germaansche, tusschen idealisme en. realisme; ook tusschen eenheid (synthese) en afzonderlijkheid (analyse).
Van de genoemde werken is deze Gevangenneming in compositie de minste, waaruit de gevolgtrekking mag worden gemaakt, dat het zijn vroegste schepping is in dit genre.
De compositie is niet origineel, niet „verwerkt”, en de verklaring is misschien te vinden in de overeenkomst met eene penteekening, Bespotting
van Christus, van een anonymus uit de Augsburgsche School van ong. 1440 (Britsch Mus.).
Pagina:Elsevier's Geïllustreerd Maandschrift vol 040 Een Jheronymus Bosch bij R. W. P. de Vries.djvu/3
Deze pagina is proefgelezen
286
□
VINCENT VAN GOGH EN ZIJN TIJDGENOOTEN.
A. Stheeman.
