het motief van haat. Wat hij deed heeft onloochenbaar een algemeenen politieken grond. Inderdaad staat zijn partij oneindig veel dichter bij die van Dr. Kuyper dan bij de onze. Dezelfde oorzaak, die het socialisme voortbrengt, drijft de burgerlijke groepen naar elkaar toe, in elkaars armen. Het zou niet billijk zijn van de redaktie dezer ultra-kapitalistische courant te vorderen, dat zij zich beter zal voordoen dan zij is. Met een misschien te fijne onderscheiding noemde Het Volk het Handelsblad het "veilste beursorgaan." Lieden als Boissevain behoeven niet eens te worden verkocht, verknocht aan de geldmachten zijn ze van huis uit en door een loopbaan van tientallen jaren; hij niet meer en niet minder dan eenige redakteur die van en voor den mammon leeft, kan verwacht worden anders dan met den mond de religie te verloochenen van den rijksdaalder. Deze religie is het, welke alle soorten van Christenen in de staatkunde tot broeders maakt. Wij vergen te veel indien wij vergen dat deze broederschap, wanneer het tot daden komt, zal worden verloochend. Boissevain behoeft niet met Kuyper, voor welke gelegenheid ook, te gaan "heulen." Van schending van beginselen is bij hem geen sprake, die levenslang ijverig en getrouw is geweest in den dienst van de groote sommen.
Zoo is dan welbeschouwd het eenige misdrijf van den heer Boissevain met het burgerlijk idealisme te hebben gebroken op een wijze en op een oogenblik, welke menigeen verraste en onaangenaam trof. Hij heeft zijn partijgenooten doen zien, eenigszins hardhandig misschien, hoe laat het was. En inderdaad is het geen tijd meer, tradities van vrijzinnigheid voort te zetten, wanneer de maatschappelijke belangen in gevaar komen. Andere tijden, andere zeden. Eenmaal was de liberale bourgeoisie de leidende, de revolutionnaire klasse, en stond zij aan het hoofd van den vooruitgang. Het moge een schoone illusie zijn, dat zij nog thans die positie inneemt, en een heldhaftige vergissing te verlangen, dat zij er zich naar zal gedragen: een Handelsblad, in welke mate veil dan ook, heeft de werkelijkheid in het oog te houden. Redak-
