revolutie in hunne ateliers; alleen durven wij vragen, als, hoe lomp waarschijnlijk ook in het begin, wij uit de taaie klei van het tegenwoordig menschelijk samenleven, eens een poppetje hebben gefatsoeneerd dat er anders uitziet dan tegenwoordig, wat zij er van vinden, zonder te rekenen dat de vermoeidheid van onze handen in aanmerking worde genomen. Als wij een andere maatschappij hebben gemaakt, zullen wij de artisten beleefd uitnoodigen eens te komen kijken of het hun bevalt, het laatste woord is altijd aan hen. Wij zullen aan geen nieuwe Aesthetica onze vingers gaan branden, wij staan voor vuren die reeds heet genoeg zijn.
En nu, na op deze wijze den engen kring van mijne redeneeringen nog eens te hebben omcirkeld, wensch ik te besluiten met sommige détails uit uw kritiek van nabij te beschouwen.
Ten eerste dan over Bellamy. Ik heb Looking Backward vertaald omdat ik meende dat het boek voor leeken en deskundigen nuttig zou zijn. Leeken kunnen met de geheele voorstelling van de maatschappij, deskundigen met de beschrijving van sommige onderdeelen hun voordeel doen. Dit is, dunkt mij, eene geoorloofde bedoeling. Voorstanders van koud-water zullen met geen ander oogmerk een verhandeling over baden en zwemmen uitgeven; de algemeene en de bijzondere werking van het water zal den gewonen lezers en zal den specialiteiten belang inboezemen. Als men van het socialisme heil verwacht, dan is het raadzaam een lektuur te verspreiden die over het socialisme vele goede dingen bevat. Naar ons begrijpen en weten heeft Bellamy een voorstelling van de toekomst gemaakt die zeer zuiver is. Wij houden het er niet voor dat de beschrijving van Bellamy precies zal uitkomen in de werkelijkheid, maar zij bevat alles wat wij op dit oogenblik ons kunnen voorstellen; als nú eene socialistische maatschappij kon worden verwezenlijkt, zou zij er zoo uitzien. Hij bouwt, kan men zeggen, het huis van de toekomst met de materialen die nu beschikbaar zijn, terwijl het zeker is dat het werkelijke huis van de toekomst alleen met materialen van de toekomst zal wor-
