den gebouwd. Dit moet men niet vergeten bij de beoordeeling van het boek, en iemand die ongeduldig wordt of ongerust als hij aan dien gevel hier of daar een ouderwetsch motief bespeurt, windt zich ten onrechte op. Bellamy heeft een fraai compendium van socialistische wetenschap gemaakt, men is aan hem verplicht een leesbare samenstelling van wat wij nu weten van den aard van de sociëteit als werk-inrichting; hoe, naar ons tegenwoordig beste weten, de maatschappelijke arbeid geregeld moet worden, dat, en niets meer dan dat, kan men in Looking Backward vinden. Wie er een complete voorstelling van het Leven in zoekt, raakt natuurlijk in de war. De Arbeid is immers maar een onderdeel, een onbeduidend fragment van Het Leven. Als het Leven een dag is, dan is de Arbeid het aankleeden, iets waar men niet naar informeert, iets dat men mechanisch doet, iets noodzakelijks wel, maar iets dat, eenmaal gedaan, in het geheel geen beteekenis heeft en geen invloed op de verrichtingen des daags. De één gaat, als hij zijn hoed opgezet heeft, naar zijn kantoor, de ander naar zijn atelier, de een gaat wandelen en de ander aan het werk, maar bij niets wat verder wordt uitgevoerd is het van belang of hij een of twee overhemdsknoopjes draagt, en of hij bottines of rijglaarzen aanheeft. Zooals het nu is, is dit geringe maar noodige begin van den dag, de Arbeid, zoo miserabel geregeld dat verreweg de meeste menschen er voortdurend onder lijden; dit willen de Socialisten verhelpen; met de zooveel gewichtiger quaestie, hoe men den dag zelf zal doorbrengen, bemoeien zij zich niet, dat wordt aan ieders eigen keus en goedvinden overgelaten. Die zich beklaagt dat Looking Backward een vervelende of onbeduidende maatschappij bevat, verstaat het Socialisme niet. Het Socialisme is geen plan om van de menschen engelen te maken, verlichte, amusante, welopgevoede engelen; geen schets van een Duizendjarig Rijk onder eene drie-eenheid van Geest, Kennis en Deugd.... Het is een eerlijk en rationeel voorstel om eerst met elkaar gauw en goed het werk af te doen, opdat iedereen zooveel mogelijk tijd en gelegenheid zal overhouden voor zijn
