overheid van de besluiten van de besturen van provincies en gemeenten kan geschieden wegens strijd met het recht of het algemeen belang. Op grond van het vijfde lid kunnen maatregelen worden getroffen indien de besturen van provincies en gemeenten hun taken verwaarlozen. Het zesde lid bevat enkele financiële bepalingen. Ingevolge dit lid is voor de financiële verhouding tot het Rijk een wettelijke basis vereist. Voor de provincies is dit onderwerp in de Provinciewet geregeld, voor de gemeenten in de Financiële-verhoudingswet.
Caribische openbare lichamen
Een deel van Nederland ligt in de Cariben: de Caribische openbare lichamen. Artikel 132a maakt het mogelijk om dit soort openbare lichamen in te stellen. De wetgever heeft dat gedaan in de Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. De Caribische openbare lichamen zijn vergelijkbaar met gemeenten, zij het dat ze vanwege de grote afstand tot Europees Nederland niet zijn ingedeeld bij een provincie. Wel zijn de grondwettelijke waarborgen die gelden voor gemeenten van overeenkomstige toepassing, zoals de waarborg dat er sprake moet zijn van een rechtstreeks gekozen lokale volks vertegenwoordiging. Helemaal hetzelfde zijn ze echter niet: het vierde lid van artikel 132a drukt uit dat voor de Caribische openbare lichamen andere regels kunnen gelden als er sprake is van bijzondere omstandigheden waardoor ze zich wezenlijk onderscheiden van Europees Nederland.
De inwoners van de Caribische openbare lichamen stemmen, als inwoners van Nederland, mee voor het Nederlandse parlement. Het stemmen voor de Eerste Kamer verloopt via zogeheten kiescolleges, waarvan de leden samen met de leden van provinciale staten en de leden van het kiescollege voor de Eerste Kamer ten behoeve van Nederlanders die geen ingezetenen zijn de Eerste Kamer kiezen (artikel 55).
Waterschappen
De waterstaatszorg heeft van oudsher een aparte plaats in onze gedecentraliseerde bestuursorganisatie gehad. Ook in de Grondwet komt dit naar voren.
In het eerste lid van artikel 133 is omtrent de opheffing, instelling en inrichting van waterschappen bepaald dat deze binnen wettelijke regels in beginsel bij provinciale verordening geschieden.
In het tweede lid wordt voorgeschreven dat de wet naast de verordenende en andere bevoegdheden van de besturen van waterschappen, de openbaarheid van hun vergadering moet regelen.
Krachtens het derde lid van artikel 133 regelt de wet het provinciale en het overige toezicht op de besturen van waterschappen. Tevens bepaalt dit lid dat de besluiten van de waterschapsbesturen kunnen worden vernietigd wegens strijd met het recht of het algemeen belang. In 1991 is de Waterschapswet vastgesteld. Deze bevat onder meer een uitwerking van artikel 133.
Openbare lichamen voor beroep en bedrijf en andere openbare lichamen
Artikel 134 geeft enkele voorschriften met betrekking tot openbare lichamen voor beroep en bedrijf en andere openbare lichamen (bij voorbeeld de Nederlandse Orde van Advocaten en de produkt en bedrijfsschappen).
Ingevolge dit artikel kunnen openbare lichamen voor beroep en bedrijf en andere openbare lichamen bij of krachtens de wet worden ingesteld en opgeheven. De wet bij voorbeeld de Wet op de bedrijfsorganisatie regelt voorts de taken en de inrichting van deze openbare lichamen, de samenstelling en bevoegdheid van hun besturen, alsmede de openbaarheid van hun vergaderingen.
Aan de organen van deze openbare lichamen kunnen verordenende bevoegdheden worden toegekend.
Het toezicht op de organen van deze openbare lichamen dient bij de wet te worden geregeld. Evenals voor Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden 2023 | 67
