187
aangetoond tusschen de bloemen en de insecten. Zij zijn het, die het stuifmeel op de stempel brengen, die bij vele planten zorgen, dat er zaad wordt voortgebracht.
Bij tal van bloemen, heeft hij met groote nauwkeurigheid dat geheimzinnig verband nagegaan en juist beschreven.
Hij wist zeer goed te zeggen, welk deel van de bloem voor steunplaats bij het honigzuigen diende, zag ook al, dat de meeldraden beschermd waren tegen regen, de honig, tegen gasten, die de bloem niet van nut konden zijn; maar dat duizenden bloemen erop ingericht zijn, hun stuifmeel naar andere bloemen van dezelfde soort door insecten te doen overbrengen; dat was de stap die Sprengel niet heeft gedaan.
Darwin heeft de kruisbestuiving eerst voor goed ontdekt, en daarmee aan allerlei inrichtingen in de bloem, allerlei verschijnselen in het planten- en dierenleven een verklaring gegeven; Sprengel heeft veel gevonden, maar dit niet.
En Darwin heeft, merkwaardig genoeg, al gezegd, hoe de bestuiving bij onze orchis toegaat, vóórdat hij het zelf had waargenomen. Maar Darwin had al zooveel planten in de natuur bestudeerd, hij had zooveel waarnemingen verzameld, door anderen opgedaan, dat hij een regel durfde aannemen en aan anderen zeggen: zoo gaat het toe, dat weet ik zoo zeker, als had ik het gezien. Anderen zijn het gaan onderzoeken, en zij hebben het gezien, beter dan Sprengel, op het eerste gezicht haast. Maar zij waren ook gewapend met een bril, die Sprengel miste: de geniale gedachte uit een hoofd, dat nooit duizelde; ze wisten al vooruit, wat ze zien moesten en dat helpt verbazend bij het zoeken. Daarom durf ik u haast verzekeren dat ge het wonder ook zelf wel zult zien, als ge u wat moeite getroost en... geduld hebt. Laat mij u daarom even Darwin's bril opzetten en ga mee naar buiten.
