Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/305

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
283
283
Leedigheyt. Otio. Leerſaemheyt. Docilita.

beeſt, oock anders niet denckt als met ſchocken en ſwelgen zijn luſt en geylheyt te verſadigen, alſoo geeft de Menſch, die van de Leedigheyt beſeten wort, ſich ſelve aen de welluſten en zijne eygene begeerlijckheeden over, met verlies en ſchaede van zijn eygen eere.
 Hy krabt den kop, als eene die qualijck raed weet, hebbende geen wijsheyd geleert, ſpillende zijnen meeſten tijd in ’t peinſen en overleggen, ſulx, ſoo hy iet goeds bedenckt, ſoo is ’t doch onnut en komt niet voor den dagh, maer ſoo ’t iet quaeds is, soo is ’t zijn eygen eere en goede naeme ſchaedelijck.

Otio. Leedigheyt.

EEn Vet en Lijvigh Ionghman, leggende op der aerde, hebbende tot ſijn kleet een Verckens huyd, en voor hem leyt een verroeſt ploeghyſer.
 Boven is van de Vettigheyd, en van ’t Vercken geſproken, alleen willen wy ſeggen dat de eygen beteykeniſſe van de Leedigheyd, is als een verroeſt ploeghyſer: gelijck daer en tegen een ſuyver en net ploeghyſer een teyken is van werckinge en beſicheyt: want dit is onſe voornaemſte werck om die dingen te doen, die ’t leven aengaen. En gelijck het ploeghyſer verroeſt wort, door ’t niet beſigen, even alſoo wort oock een Menſch, die daer ſlof is in ’t doen wat eerlijck is, want hy volght ’t geene oneerlijck en ſchandigh is, ſich over gevende tot een roof van de leedigheyd, jae tot alle laſter en ſchande: makende alſoo dat hy God en den Menſchen een walge zy. En deſe leedicheyt is niet anders als een traegheyt des verſtands, die de ſinnen niet ſtiert, nae den wegh om deughdlijck te leven, waer in zy oock als verſopen zijn, en ’t geene noch ergher is, ſoo drijftſe dienoch van den rechten wegh af: waer over S. Gregorius ſeyt, de leedigheyt is een graf van een levend Menſche, en de Schrift ſeyt, dat de leedigheyt al het quaed de Werreld heeft geleert.
 De leedigheyt wort hier in deſe plaetſe niet genomen voor de ſpieglinge of Contemplatie, gelijck Scipio de groote, die al ſcherſende heeft genomen, ſeggende van ſich ſelve, dat hy dan alderminſt leedigh was, wanneer hy leedigh was. Willende te kennen geven, hoe hy minder werck hadde, dat hy dan te meerder beſigheyt hadde in de ſpieglinge. En van deſe leedigheyt verblijden ſich alleene die geene, die door de leſinge van veele boecken, en om hooge en eedele dingen te verſtaen, ſich hier in alleen onderhouden, ſonder van andere ſaecken veel werx te maecken, als van de tonge en de penne: en dat totte Godvruchtigheydt, Godsdienſt, Godlijcke yver en totte gemeenſchap der Menſchen, en in ’t kort, tot al het geene wat goed en heylſaem onder deſe ellendigheden, en dit ſterflijcke leven magh werden genaemt.

Docilita. Leerſaemheyt.

EEn Iongh Maegdeken, in ’t wit ſlechtlijck gekleet, ſtaende met beyde armen oopen, als of zy iet wilde omarmen, dat haer van vooren getoont wert, ſich met een eerbiedigh bewijs, daer nae buygende, hebbende een ſpiegel voor de borſt, in plaets van eedele geſteenten.
 Het hoofd hulſel ſal ſchoon en heerlijck geciert weſen, waer op ſeer aerdig een Peroquijn, zijnde een kleine ſlagh van Papegajen, ſal gemaeckt weſen of een Exter, onder de Voeten ſalſe een Vercken hebben.
 De Leerſaemheyt is niet anders als een ſnellicheyt des verſtands en een vaerdige kenniſſe van voorgeſtelde dingen. Aristoteles wil datſe is een gauwicheyd en vaerdigheyd van de overweginge, zijnde van hem genaemt naerſticheyt, gauwicheyt en ſcherpſinnicheyd des verſtands: welck verſtand, gelijck Galenus ſeyt, wort veroorſaeckt, om dat de herſſenen teer en dun zijn, gelijck de bottigheyd komt van de dicke herſſenen: en voor ſoo veel de Leerſaemheyt een Maeghdeken wort geſchildert, geſchiet, om dat de Ieughd ſaerte en teedere herſſenen heeft, en dat uyt oorſake van haere vochticheyd: en daerom ſeght Argenterius, de kinderen zijn vaerdigh en licht om te leeren, maer de Oude ſeer ſwaer en onbequaem. En dit geſchiet ook mette Planten, hoe jonger die ſelve zijn, hoe beter die zijn te buygen, en tot ſoodanigen rechticheyt te brengen, als men begeert: Anders wort zy oock jongh gemaeckt, om dat in de jeughd de geeſten veel vaerdiger en wackerder zijn, als opgetrocken zijnde van ’t dunſte en ’t heetſte bloed; gelijck mede de jeughd bequaemer

N N 2 quaemer