Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/31

9

9

Achtbaerheyt.Decoro.

Cothurnus. En derhalven wierde hy in de dichten en in de oude Beeldhouweryen met een broosken afgebeeld. Virgilius nodicht in zijn II Georg. Bacchum totte wijnleſinge, ſeggende dat hy ſijne naekte beenen ſal dopen in den moſt, ſijne brooskens uyttreckende. Op welcke paſſagie Probus ſeyt, dat de Cothurni ſeekere ſlagh van kouſſen waeren, die de Iagers gebruyckten, want daer mede bedeckten en verſterckten zy haere beenen. Waer van men de gedaente in de beeldniſſen van Bacchus en Diana ſien kan. Welck aensien van Virgilius en van Probus ſijnen ouden uytlegger, wy daerom niet by brengen als of de Poëten Bacchus niet met het broosken afmaelden, maer om te doen verſtaen, dat de Cothurnus gemaeckt was als een broosken of leersken, dat rontom de beenen gingh, tot boven de kuyten. En dit ſegh ick, om dat veele Schryvers, van onſen tijd, houden, dat de Cothurnus, die van de Helden, Princen en groote perſonagien, in de Treurſpeelen plagh gedragen te worden, hoogh was, gelijk de hoge patijnen, nae ’t gebruyck van Romen, Spagnien, Venetien, Napels of andere volcken, doch inſonderheyt van Italien, als C. Stephanus ſeyt: daer hy aentreckt dat Virgilius dieſelve den bynaem van purper heeft gegeven. Maer dat die hoogh ſouden zijn daer in miſt deſe Schryver. Doch Virgilii meninge is van de purpre Cothurnus, en niet van de purpre dickte van de beenen, en dat dit waer zy, ſoo ſeyt hy in de 7 Egloga, de Carmoſyne Cothurnus, weſende een verwe die Diana aengenaem is, als mede alle vrouwen, paſſende ſeer wel in de treurſpeelen, gelijck Turnebus ſeyt. Sulx dat dat de Cothurnus niet hoogh onder de voeten van der aerde is, gelijck hy ’t woord qualijck verſtaet, maer is hoogh tot over de kuyten. Dit heeft oock Turnebus wel waergenomen, als hy aenmerckte dat Diana, een Iagerinne weſende, gingh met een beknopt kleed tot over de knyen. Waer over als Virgilius geſeyt hadde, dat Venus haer kleed boven de knye hadde ingeſlagen, dacht Æneas dat dit de Iagerinne Diana was: ſoo vraegde hy haer of zy de ſuſter was van Phœbus? En om datſe het kleed boven de knye droegh ſoo hadse hooge brooskens, op datmen hare bloote beenen niet ſoude ſien. Siet dan hoe de Cothurni leerskens waren, ſoo hoogh datmen de bloote beenen daer mede koſt bedecken, alhoewel Scaliger en andere, dieſelve op andere wyſe beſchryven: Daer nochtans dieſelve, ten tijde van Virgilius, in de ſchouw- en ren-plaetſen, dickwijls gebruyckt zijnde, hem allerbeſt bekent waren. Want ſoo de Cothurni hoogh waren, ſoo ſouden dieſelve Diana en de Iagers hinderlijck zijn, die op ſteylten, heuvelen en klippighe plaetſen ’t wild dickwils moſten vervolgen. Waer van de Schrijver ſeer breet handelt, en wijſt ſeer wijtlopig het onderſcheyd en ’t gebruyck van deſe brooskens en ſocken aen, &c.
Om nu te komen totte beteykniſſe van deſe beeldeniſſe, ſoo draeght de Achtbaerheyd aen ’t rechter been een ſtatigh brooſken; ’t welck bediet, dat een machtigh, edel en rijck man ſijne achtbaerheyd moet houden met een edel kleed, dat ſijnen ſtaet paſt. Aen ’t ſlincker been draeght hy een ſlechte ſocke, om te kennen te geven dat een man van kleynder vermoghen en middelen, nedrigh moet gaen, niet als een Prins of Edelman; maer dat een ygelijck in ſijne kledinge, moet acht nemen, op ’t geene hem betaemlijck is, en dat na ſijn ſtaet of ouder, altijd vliedende ’t geene buyten ſchreef gaet, ſoo wel van die geene, die daer verachten het cierſel van haere perſonen, en die daer op niet paſſen ofſe met vuyle, ſlordige en naulijx opgebondene kleederen voor den dagh komen, als van die geene, die ſich daeghlijx laeten ſien, gebruyckende beſondere naerſtigheyd in ſich te ſtreelen, en met alle lichte fatſoenen te vercieren. Cato van Vtica gingh in ’t eerſte de paelen van een Romeinſch Raetsheer te buyten, vermits hy ſijnen hoogen dienſt vergetende, al te ſlordigh by ſijne vrienden gingh, en dat bloot voets met een enckel kleed, en daer boven ſeer ſlecht met een koorde toegegort, gelijck Sabellicus verhaelt. Pedianus en Plutarchus ſeggen, dat hy op den marckt gingh wandelen, met een boere kleed: en in deſer maniere, ſonder eenigh ander opperkleed, ſat hy in den rechterſtoel. Sylla wierde oock beriſpt, dat hy, weſende veldheer, met weynigh achtbaerheyd door Napels gingh wandelen, met een mantel en op patijnen. Inde andere buyten paelen liepen Caligula, Nero en Heliogabalus Keyſeren, diewelcke voor den dagh quaemen, met bonte en gebloemde kleederen, paſſende beter een dertele vrouwe, als een doorluchtig Keyſer:

Ben