en meeten onſe ſtaet en gelegentheyt wel. En gelijckmen met het Pas-loot de rechte van alle hooghten afmeet, ſoo behoortmen oock met het rechtſnoer onſes vernufts en oordeels, de hooghte van onſe gedachten af te peylen, op datmen geene kaſteelen in de locht bouwe:
- Want, wat de Maet te buyten treet,
Dat maeckt ſich tot den val gereet,
ſeyt Seneca in zijne Oedipus.
En voorwaer ſoo ſtaet het wel onvaſt, daer de Maete wort overgetreeden, en ſulx kan niet duyren, doch de Maete maeckt alles vaſt en beſtandigh, maer als de gedachten van wichtige ſaecken, nae de rechte Maete worden afgemeeten, dan ſtaen zy tegens alle last, en voor ’t gewichte vast. Soo behoort dan een ygelijck de Maete van de reeden by ſich te hebben, om alle zijnen handel te overweegen, en ſich daer in behoorlijck draegen, op dat hy ſonder hinder in dit woeligh leven, door alle oprechte en veylige wegen, magh wandelen.
Temperanza. Maetigheyt.
EEn Vrouwe in ’t purper gekleet, houdende in de rechter hand een Palmtack, en in de ſlincker een toom.
Maetigheyt is een middelmaet, die bepaelt is, door de oprechte reeden, nae het welbehaegen en mishaegen des lichaems, ſoo wel door ’t oordeel van de ſmaeck, als door ’t gevoelen: en wort gebruyckt, gelijck het oock betaemlijck is, door de Liefde van het eerlijcke en profijtlijcke.
Dat dit de middelmaetigheyt is, wort door het purper vertoont, dat van twee ſeer verſcheyden verwen is t’ſaemen geſtelt, en die daer nae onder een ander gevoeght zijnde, een aengenaeme en lieflijcke vermenginge maecken. Of als uyt twee tegenſtrijdige dingen, door een kloeck en ſcherpſinnigh verſtand, een Idea of ontwerp voortkomt, dat ſeer volkomen is: ’t welck door ’t werck meer kenbaer zijnde, ſoo wort het den naeme van Maetigheyt gegeven: om te betoonen, dat de Maetigheyt is, ontrent het behagen en mishaegen des lichaems.
Haer wort den Palmtack gegeven, tot een teycken van belooninge, die die geene in den Hemel hebben, die heerſchende over haere hertztochten, ſich ſelve hebben t’ondergebracht. De Palmboom laet ſich niet verdrucken, alhoewel daer ſwaer gewichte aen vaſt is, maer geeft ſich daer tegen aen, gelijck eenige ſchrijven: alſoo doet oock een maetigh gemoed, ’t welck hoe meer ’t ſelve de daedelijcke genegentheeden en luſten, die hem moeylijck zijn, overvallen, ſoo ſtelt het ſich nochtans wijſlijck daer tegen, om dieſelve te overwinnen en te bemachtigen.
De toom druckt uyt, dat de Maetigheyt, voornaemlijck gebruyckt wort, ontrent de ſmaeck en ’t gevoel, waer van ’t eene alleene de mond deelachtigh wort, en ’t ander ſtreckt ſich door al de deelen des lichaems.
De Oude ſchilderden Nemeſis, de Dochter van de Iuſtitie of het Recht met eenen toom af, die met groote ſtraffigheyt de ongemaetighde hertztochten der Menſchen breydelde: eenige maelden de Maetigheyt met twee kruycken af, waer van d’eene nae d’ander was gekeert, nae de maniere, of men ’t eene met het ander wilde temperen of maetigen, ’t welck van twee tegenſtrijdige natticheeden geſchiet, daer door men d’eene met d’andere maetight.
Men konde oock een boge in d’eene hand maecken, om de ſnaere te recken: al om de middelmaetigheyt te betoonen, dieder behoort te zijn, by deſe werckinge: Want dieſelve op haere middelmaete gereckt zijnde, ſalſe de pijle met groote ſnelligheyt voort drijven, maer als men dieſelve te veel overtreckt, of het ſal niet doogen, of de ſnaere ſal breecken.
Temperanza. Maetigheyt.
EEn Vrouwe die in de rechter hand een Palmtack, en in de ſlincker een toom hout, en ter ſijden een Stier en Leeuw, die malkanderen omhelſen.
De toom wort genomen, voor de betominge van de hertztochten, en de Palmtack voor de overwinninge die die geene geniet, die ſich ſelve heeft overwonnen.
De Leeuw die den Stier omhelſt, is ’t beeld van een Man die tot Maetigheyt is genegen.
