Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/436

414

 

Philosophia nae de beſchrijvinge van Boëtius.

kenniſſe hebben van de Godlijcke en Menſchlijcke ſaeken, die zy in haer begrijpt in de ſpieglinge en in de werckinge, ſoo worden van haer gemaeckt alle de geleertheden en konſten, die daer ſijn of in de ſpieglinge of in de werckinge. En zy ſtelt als de werckende oock de Burgerlijcke Wet toe, dieder onder de zeedelijcke Philoſophie of Ethica behoort. En gelijck de Zeedekonſt in ’t gemeen handelt van de manieren, ſoo leeren wy daer door in ’t beſonder om Wetten te geven aen ons ſelve, en dat door de Oeconomia of Huysbeſtieringe aen Huys en Huysgeſin, door de Politica of Staetbeſtieringe aen de Volckeren: weſende de Wet een kenniſſe van ’t Godlijcke en Menschlijcke recht, gelijck de Wijsheyt mede is. Als Seneca, Plutarchus, Pierius en andere verhaelen. Het is dan geen wonder dat M. Tullius totte Philoſophie ſeyt, datſe is een vindſter van de Wetten, een Meeſterſche van de zeeden en van de konſten. Zy is ’t buyten twijfel: Want zy is een voortteelſter der konſten, en als een Moeder die de Griecken Philoſophie noemen. Seneca ſeyt in zijnen 95 brief, dat de Philoſophie niet anders is als een Wet van ’t leven, en een Koninginne van de wetenſchappen en van de vrye konſten. Cicero roept haer in zijnen Redenaer en Tuſculaenſche vraegen aldus uyt: O ghy Philoſophie! geleytſter des levens, onderſoeckſter der deughd, uytdrijfſter der gebreecken, wat ſouden niet alleene wy, maer wat ſoude het gantſche Menſchlijcke leven konnen zijn, ſonder u? Ghy hebt de ſteeden gebouwt, en hebt de verſtroyde Menschen in de vereeninge des levens te ſaemen geroepen. In welcke woorden de Philoſophie Koninghlijcke werckingen en eertijtelen van Koninginne, werden toegeſchreven. Ariſtippus willende te verſtaen geven dat de vrye konſten de zeedelijcke Philoſophie moſten volgen, als door de welcke alle andere moſten geleert worden, en dat zy was Koninginne van alle, ſoo ſeyde hy, dat die geene, die mette vrye konſten geciert zijn, en de konſten verachten, de Vryers van Penelope gelijck waeren, diewelcke altijd veel werx maeckten van de dienſtmaeghden Melanthone en Polidora, doch waeren niet eens bekommert om de bruyloft van Penelope, diewelcke Vrouwe, Heerſcherinne en Koninginne van Ithaca was. Ariſtoteles verhaelt gelijcke ſaecke mede van Vlyſſes, diewelcke als hy nae de Helle gingh, ſprack hy met alle helſche ſchaduwen, behalven met Proſerpina de Koninginne. De eerſte ſpreuke van Ariſtippus houd Plutarchus in zijne opvoedinge der kinderen, dat van Bion komt, daer hy de Philoſophie een kort begrijp noemt en ’t opperſte van alle konſten, als hy ſeyt, de ſpreucke van Bion is kluchtigh, die daer ſeyde, gelijck als de Vryers van Penelope, wanneer zy met haer geen ſpraeck koſten houden, ſoo bleven zy by de dienstmaeghden ſitten: alſoo zijn oock die geene, wanneer zy de Philoſophie niet konnen vatten, dan brengen zy haeren tijd over in ſlechte beuſelingen. Waer over de Philoſophie ’t hoofd en ’t kort begrijp van alle konſten, jae te recht een Koninginne magh werden genaemt. Voor ſoo veele als de Philoſophie in d’eene hand de Boecken, en in d’ander hand den Scepter houd, ſoo kan men oock deſe bediedeniſſe geven, dat een Koningh die den Scepter over ’t Volck voert, oock noodigh heeft de boecken te houden van de goede Zeeden en burgerlijcke Wetten, om wel te regeeren, en het Krijgsgebiet wel te beſtieren: Hy moet oock de Boecken dickwijls keeren en overſien, ten eynde hy daer in magh geſchreven vinden, ’t geene de vrienden en de mindere, haere onderdaenen, hem niet behoeven te vermaenen noch te onderwijſen. Demetrius Phalareus vermaende den Koningh Ptolomæum, dat hy niet min den Scepter ſoude in handen houden als nutte boecken, die totte goede bedieninge noodigh en bequaem waeren. Als wy overwegen dat de Philoſophie de Boecken in de rechter hand houd, en den Scepter in de ſlincker, daer op is te verſtaen, dat de Wijsheyt moet boven de Heerſchappie en boven ’t Koninghrijck geſtelt worden: Want ſonder wijsheyt of wijſe raed, kan men niet wel regeeren of gebieden: Waer over als in de gulden Eeuwe, gelijck Poſſidonius in den xc brief van Seneca ſeyt, de wijſe Philoſophen alleene regeerden, en dat die daer Vorſten en Wetgevers waeren. Solon is geweeſt een Prins en Wetgever van Athenen, Licurgus van Lacedemonien, Zaleucus van de Locrenſen. Plutarchus verhaelt in zijn Iſis en Oſirides, dat de Egyptenaers haere Koningen ſochten uyte Prieſters of uyte Krijgs-Helden: want deſe wierden in waerde gehouden om hare dapperheyt, en die om hare wijsheyt. Maer wat Krijghsman tot Koningh wierde gekoren, dieſelve gaf ſich onder de onderwijſinge der Prieſters, op dat hy de Philoſophie

en