Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/435

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
 
413
Philosophia nae de beſchrijvinge van Boëtius.

oneerbaere, dertele of geyle welluſt, maer van een ruſte des lichaems en van een gemoed, dat vry was van alle ontroeringe, begaeft met de eenvoudige reeden, gelijck Laertius van hem verhaelt. Doch daer mede lapte hy het kleed niet, aengeſien zijn einde onvolmaeckt en quaed was, niet weſende in de deughd en goedheyt des gemoeds geſtelt, om tot God onſe opperſte eynde en goed te komen: Maer hy ſtelde het eynde in ’t vluchtige en brooſe goed, ontkennende de onſterflijckheyt der zielen, beweerende mede dat God geen ſorge droegh over de vuyle, leelijcke en miſmaeckte dingen der Menſchen. Noch hebben de Epicureen het kleed meerder geſcheurt, weghnemende het reedelijcke deel. De Cireniaci hebben dobbelt, beyde het reedelijcke en het natuyrlijcke deel wegh genomen, behoudende het zeedelijcke gelijck Socrates. Ariſtochius roey de niet alleene het reedelijcke en natuyrlijcke uyt, maer ſcheurde oock het zeedelijcke deel, dat hy alleene hadde overgelaeten, weghnemende de verbeteringen, achtende dat dit ten deele van een Pedant of botterick heer quam, maer niet van een Philoſooph: alleens of een Philoſooph iet anders was als een onderwijſer van ’t Menſchlijcke geſlachte, gelijck Seneca in ſijnen lxxxix brief verhaelt. Maer deſe ſcheuren en reeten zijn veel geringer als de verkeerde gevoelens van de Werreld, Hemel, Ziele en van God, onſe eeuwige goed, by ’t welcke de Wijſe deſes Werrelts Sotten zijn. Laet de Sotten en trouwlooſe Menſchen vaeren met haer gevoelen, door ’t welcke zy het kleed van de Wijsheyt hebben geſcheurt, waer door zy niet den naem van Wijſen, maer van Sotten verdienen: gelijck Paulus haer in’t i cap. totten Rom. uytdruckt, haere gedachten, ſeyt hy, zijn ydel, en haer onverſtandigh herte is verduyſtert geworden: daer zy hen ſelven voor wijs hielden, zijn zy dwaes geworden. Welckers ſotte en bedrieghlijcke Wijsheydt ten laeſten van de waere Wijsheyt wort verſtroyt en verwart, gelijck S. Hieron. tot Paulinum over de ſpreucke Abdiæ verhaelt, en Iſaias ſeyt aen ’t xxix cap. Ick ſal zijner wijſen Wijsheyt te niet doen, en het verſtand zijnder kloecken ſal ick verwerpen, de waere Wijsheyt ſal de valſche te niet doen.

Zy houd metten rechter hand eenighe boecken, en metten ſlincker den Rijxſtaf. De boecken bedieden de naerſtigheyt, die die geene doen moet, dieder wijs wil weſen. Dies moet hy beſigh zijn in ’t opſoecken van nutte en profijtlijcke boecken, om de Wijsheyt te verkrijgen, en hy moet ſich opheffen uyt den ſlaep van luyheyt en leedighgangh, die anders niet als geyle Minne, haet en ſnoode werckingen plachten voort te brengen, en die den wegh, om totte Wijsheyt te komen, toeſluyten. En dit is ’t geene Horatius waerſchouwt:

Eyſch voor den dagh een boeck en licht,
En ſtier dan dijn gemoed en plicht,
Nae ’t geen dat eerbaer dient betracht,
Of anders, Min en Nijd houd wacht.

’t Selve ſeyt hy breeder van ’t naerſtigh leſen der Socratiſche boecken, om de Wijsheyt te begrijpen. Perſius de ſchimpdichter weckt den traegen ſluymers mede op, en noodight hun totte Philoſophie: roepende op ’t laeſte tegens de traege en ſloffe, datſe de Wijsheyt ſullen verſorgen, en vermaentſe totte kenniſſe van ’t onderſoeck der dingen, dat is, totte natuyrlijcke ſpieglende Philoſophie. En laeger vermaent hyſe totte wercklijcke zeedelijcke Philoſophie, ſeggende: Ellendige Menſch! ſie d’oorſaecke der dingen en leer die verſtaen. Voorts ſeyt hy, Wat zijn wy? of waerom worden wy tot het leven geboren? waer toe is d’ordre geſtelt? van wien de merckpaele en de ſoete beweginge? hoe wy maete in Rijckdom ſullen houden, wat behoorlijck is te wenſchen. Wat nuttigheyt dat harde geld in ſich heeft. Hoe veele wy het Vaederland en de lieve vrienden ſchuldigh zijn. Hoedanigh God bevolen heeft, dat ghy weſen ſult, en hoedanigh ghy in de Menſchlijcke dingen geſtelt zijt. Alle deſe ſaecken, ſeyt hy, moet ghy leeren.

Soo iſſet dan van noode, dat ghy den ſlaep en ledighgangh verjaeght, als vyanden van de konſt, en ſchadelijck om Wijsheyt te verkrijgen, diewelcke door ’t keeren en leeſen der boecken verkregen wordt, zijnde daer van wercktuygen en gereetſchappen. Iſidorus ſeght, dat alle de nuttigheyt heer komt van ’t leeſen der boecken, en van ’t overwegen: en ’t geene wy niet weeten, dat leeren wy door ’t leeſen; en dat wy hebben geleert, bewaeren wy door de overweginge: waer over oock de boecken ſtomme Meeſters genaemt zijn.

De Scepter bediet, dat de Wijsheyt, die in dit werck van Boetius voor de Philoſophie wort genomen, een Koninginne is van alle vrye konſten, die van haer worden toegeſtelt. Overſulx alſoo de Wijsheyt en Philoſophie

F f f 3 ſophie