Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/488

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
466
 
De vijf Sinnen. Sentimenti.


Het Vat bediet de konſtige reuck, en de Ruycker met bloemen de natuyrlijcke.

Het Brackjen worter geſtelt, want of wel de kracht van de reuck in de honden ſeer groot is, ſoo iſſe nochtans aldermeeſt in de Bracken, diewelcke alleen door haren reuck ’t wild opdoen, hoe ſeer ’t ſelve ſich heeft verſteken: en door den reuck ſietmen haer dickwijls vriendſchap doen aen haere naeſte gebuyren, die zy anders niet geſien hebben.

Met groen is hy gekleedt, want van de groenigheyt der blaeden worden de jonge en welrieckende bloemkens gepluckt.

Gusto. De Smaeck.

EEn Vrouwe, die mette rechter hand een korf houd, vol van verſcheyden vruchten, en in de ſlincker hand een Perſic.

De Smaeck is eene van de vijf ſinnen des lichaems, of eene van de vijf deelen, door de welcke de Ideen en voorbeeldingen totte ziele gaen, waer uyt zy dickwijls hare raetſlaegen ten nutſten voortbrengen, en noch meerder tot haer eygen verderf, bedrogen zijnde door het valſche beeld van de ooghſchijnlijcke dingen, die dickwijls zijn valſche aenbrengers en beſpieders, en daerom veroorſaken dieſelve haer veel quaets. In ’t beſonder hebben de Epicurei valſche Spions gehadt, die daer meenden, dat het een heerlijcke ſake was, ſich tot leckernie en gulſigheyt te begeven, ſonder op eere of Werreltſche glory te ſien.

Zy wordt mette verſcheydentheyt van vruchten afgemaelt, want dieſelve worden ſonder eenige konſt verscheydentlijck geſmaeckt: en de Perſick wort dickwijls, tot een gelijck voorſtel, van de Oude alſoo gebruyckt.

Tatto. Het Gevoel.

EEn Vrouwe, die de ſlincker arm bloot vertoont, waer op zy een Valck houd, die met zijn klauwen daer vaſt in nijpt, en op der aerde ſal een Schildpadde zijn.

Sentimenti del Corpo. De vijf Sinnen des Lichaems, in een ſchilderie afgebeelt, door den Heer Giov. Zaratino Caſtellini.

EEn Man, die met d’eene hand deſe Dieren met vijf ſnoeren ſlaplijck aen een ander gebonden houd, te weten, een Sperwer, een Haes, een Hond, een Valck en een Aep. En op ’t midden van ’t eerſte ſnoer moet een oogh uytgebeeld zijn, op ’t tweede een oor, op ’t derde een neuſe, op ’t vierde een tonge, op ’t vijfde een hand.

Vijf zijn de Sinnen, gelijck een yder weet, het Geſicht, Gehoor, Reuck, Smaeck en ’t Gevoel. En ſoo veele Organa of Sinne-pijpen zijnder, waer door de Sinnen dit van de ziele ontfangen, welcke inſtrumenten wy op de ſnoeren, op yder Sin, hebben afgebeeld, daerom willen wy hier mede uytscheyden; doch die luſt heeft, kan daer van Ariſtotelem, Avicennam, Galenum, andere Phyſicos en Philoſophen, als mede Plinium, Gellium, Lactantium, Damaſcenum en Cœlium Rhodiginum leeſen.

Wy ſouden het Geſicht door den Loſch, diemen ſeyt dat een ſcherp geſicht heeft, wel uytgebeelt hebben, niet te min vertoonen wy hier den Sperwer, een Vogel van ſeer groote ſcherpſichtige kracht, die oock zijn geſicht altijd nae de Sonne went, en wiens galle het geſichte verklaert, nemende de vlacken en de duyſterheyt van de oogen wegh, gelijck oock de Adelaer doet. Maer wy hebben veel liever, deſe als die, genomen, om dat de Adelaer veeltijts voor een beeld van den Hemel genomen wert, en van den glans en van het licht zijn zy de Sonne toegewijt, als zijnde het blinckende licht en de lampe van de geheele Werreld. Zy is by den Egyptenaers voor Oſiris genomen, waer van deſe Vogel een beeld was, van een ſcherp geſicht, gelijck Plutarchus ſeyt in ’t verhael van Iſis en Oſiris. Dat het Geſichte gemeenſchap heeft met het Licht, den glans en den Hemel, wordt van Plutarchus in zijne zeedige wercken beveſtight, alwaer hy ſeyt, ’t is waer de Werreld is wel een eenigh deel, niet te min, ſoo beſtaetſe in een ſeeckere maniere uyt vijf lichaemen: te weten uyt het lichaem der Aerde, des Waeters, des Lochts, des Viers, en des Hemels, die van Ariſtoteles de vijfde eſſentia of Selfſtandigheyt, of van anderen het Licht, van anderen den Hemel, wort geheeten; ja daer gebreken geene die de faculteyt of mogentheyt van de Sinnen, met het getal van de vijf Elementen vergelijcken. Het Gevoel by de aerde, om datſe de kracht tegen ſtaet; de Smaeck by ’t waeter, om dat de hoedanigheyt van de Smaeck, door de vochtigheyt van de ſpongieuſe en vochtige tonge genomen

men