waer door de ſchaduwe, door den navel der Sonne, die Gnomon genaemt is, ſeer oprechtlijck wort vertoont, te weten de loop van de uyren des daeghs, en door den Sandloper, de uyren des nachts, die oock deſe beeldniſſe op ’t hoofd heeft.
Hore del Giorno. Vyren van den dagh.
DAer kan dickwijls gelegentheyt voorvallen, om de uyren af te maelen, en alhoewel men daer toe een ontwerp kan nemen, van andere die alreede beſchreven zijn, ſoo heb ick nochtans eenige willen ſtellen, die daer van zijn verſcheyden, om dat de verſcheydentheyt den leergierigen plagh te verluſtigen.
Soo ſegh ick dan, dat de uyren dienaereſſen zijn van de Sonne, gedeelt in 24 ſtreecken, waer van yder geleytſter is, en ’t roer van de Sonnekoets, voor ſoo veel elck haer wijde heeft, gelijck Ovidius in ’t 2 boeck Metamorph. ſeyt.
En Boccatius in ’t iv boeck van de afkomſt der Goden, ſeyt, dat de uyren dochters zijn van de Sonne, en van de Tijd. En hier van nemen oock de Griecken den Tijd. Om dat door den loop der Sonne, en door ſeeckere tuſſchenkominge des tijds, zy ſich ſelve toeſtellen, en d’een achter d’ander volgende, doen, dat de nacht voorby gaet en de dagh naedert, waer in dan de Sonne gaet, door naevolginge deſſelven. Want door de uyren van den dagh, werden de poorten des Hemels geopent, te weeten door ’t opgaen van ’t licht. Van welcke plicht der uyren, Homerus oock gedenckt, datſe boven de poorte des Hemels ſtaen, en aldaer ſorge dragen. Ovidius deſen naevolgende, ſeyt, dat de uyren, te gelijck met Ianus, over de poorten des Hemels ſorge draegen.
Nonnus Panopolitanus, een Griex Poeet, ſeyt dat de uyren Dochters zijn van het Iaer, en Dienſtmaeghden van de Sonne. Verſierende, datſe den Hemel doorwanderen, en loopen tegen Tipheus in ’t huys van de Sonne. Willende dan een begin van deſe uyren toeſtellen, maecken wy dieſelve, met het opkomen van de Sonne.
Hora Prima. De eerſte uyre.
EEn ſchoon lachend Maeghdeken met een kuyf en blonde hoofdhayren, als goud, ſpreyende dieſelve in den wind met het voorſte deel, van achteren ſtaen die ſteil over einde, zijnde grijs, met beknopte kleedinge en lijfverwigh, en met vleugels aen de ſchouderen, ſtaende met groote bevalligheit, als oft wilde vliegen.
Het ſal in zijn rechter hand, of waer in ’t een verſtandigh Schilder geraden dunckt, het teycken van de Sonne houden, recht op en blinckende, maer ſoo groot datſe wel ſichtbaer is. In de ſlincker hand ſal ’t een Ruycker hebben, met geele en roode bloemen, die eerſt beginnen op te gaen.
Iongh, ſchoon en lachende, met bloemen, wort het geſchildert, om dat door ’t opgaen van de heldere en klaerblinckende Sonneſtraelen, ſich de geheele natuyre verheught, de velden verluſtigen ſich en lachen, de bloemkens doen ſich oopen, en de vrolijcke Vogeltjes, met haer lieflijck geſangh, ſchateren in de blaederijcke taxkens, en alle andere Dierkens ſcheppen daer in vrolijckheyt en vermaeck. ’t Welck Seneca in zijnen raeſenden Hercules aldus beschrijft:
Titan had het blauw geſpan,
Nu alree geſlagen an,
En ſagh op nae Oëtans top,
Dien de dagh ſchoon toyden op,
Daer de doorens als korael,
Bloncken in een ruyme ſael:
’t Maentjen ſchool, maer d’arbeyd rijſt,
Die de deur van ſorgen wijſt;
d’Herder wit van rijp gedoſt,
Laet het Veetjen gaen om koſt,
Dat nu vry en weeldigh danst,
En geen blad noch heeft geſchranſt.
’t Oude Vee, dat ſcheert het veld,
Daer van ’t Melck-fonteyntje ſwelt.
’t Dertle Geytjen ſpringht in ’t gras,
Of het uytgelaeten was.
’t Nachtegaeltjen op den tack,
Slaet zijn wiexkens met gemack,
Midden in een bly geſangh,
Daer het met zijn hel geklangh,
In een wild en ſoet gefluyt,
Kraelt den blijden daeghraet uyt.
De blinde hoofdhairen van vooren in den wind geſpreyt, en die van achteren over einde ſtaende en grijs zijn, bedieden, dat de uren in korte tijd beginnen en eindigen, keerende wederom nae den gewoonlijcken loop.
Het lijfverwige kleed, beteyckent de roodigheyt,
