de ſlincker hand voor de borſt, wort vertoont, datmen een ander verſeeckert op ſijn trouwe en eedt, en dat tot behoudeniſſe van ſich ſelve: welcke belofte voornaemlijck uyt het hert en de borſt heerkomt.
Tentatione. Bekooringe, Beproevinge.
EEn vrouwe, die mette rechter hand een vat vol viers hout, en mette ſlincker een ſtock, waer mede zy in ’t vier roert, en ’t ſelve opſtoockt. Want beproeven is anders niet als te voeden, ’t gene van ſich ſelf weynigh kracht heeft, hoe wel ’t ſelve machtigh is om genoegh te hebben, en om ’t werck te ſpoedigen, ſoo wel aen lichaem als aen ziele.
Riprensione. Beriſpinge, Beſtraffinge.
EEn vreeſlijcke vrouwe met een curas en helm gewapent, hebbende een ſwaerd aen haer ſijde, houdende in de rechter hand een vat met vier, en in de ſlincker hand een hooren, om geluyt te blaeſen.
Beriſpinge is een verwijtinge van anderer luyden gebreecken, op datſe ſich daer van ſouden onthouden, en daerom wortſe gewapent en vreeſlijck geſchildert, om alſoo door de Beriſpinge vreeſe aen te brengen; En gelijck de wapenen en ’t ſwaerd wercktuygen zijn, om ’t lichaem te ſlaen en t’onder te brengen, alſoo ſlaet de beriſpinge het gemoed met woorden.
Zy hout het vier in de hand, om in den ſchuldigen mensch het vier of de roodigheyt van de ſchaemte aen te ſteken. Het lichaem dient tot een teycken van een onaengenaem geluyt, heerkomende van het luyde roepen der Beriſpinge.
Riprensione Giovevole, of hulpſaeme Beriſpinge.
EEn bedaeghde vrouwe, ſtaetigh gekleet, root van verwe, houdende mette rechter hand een tonge, daer een oogh boven op ſtaet: op ’t hoofd ſalſe een kransken van Alſt hebben, en in de ſlincker hand ſalſe het ſelve kruyd houden.
Zy wort bedaeght vertoont, om dat de rechte grond van de Beriſpinge en waerſchouwinge eenen perſoon betaemt, die van groote ervaeringe is: En om dat de bedaegtheyt bequaemſt, en by een yeder eerwaerdigh is, ſoo wel tot verbeteringe als Beriſpinge, ſoo rechtſe te meerder uyt, en is van meerder aenſien, gelijck Cicero in ſijne Burgerplichten ſeyt. En Sannazarius ſeyt in ſijne Arcadia aldus, Mijn Soone, de voor-rechten van d’Ouderdom zijn ſoo groot, dat het, of wy willen of niet willen, ſoo zijn wy verbonden om te gehoorſaemen, weſende de Oude, door middel van de eervaerentheydt bequaem, om vrucht te doen met haere beſtraffingen. En Cicero ſeyt, Eervaerentheyt leert meer als de oeffeninge van de geleertheyt.
Het ſtaetige kleed en de roode verwe vertoont, dat de Beriſpinge betaemt ſtatigh te ſpreken, en niet buyten de paelen te loopen, op dat dieſelve magh heylſaem en profijtigh zijn, ten eynde men magh ſeggen, dat dit werck een teycken is van waere Liefde, en van oprechte Minne. Want men moet nimmermeer opnemen eens anders ſonde te beſtraffen, ’t en zy wy dieſelve met innerlijcke gedachten onderſoecken, en wy ſullen onſe conſcientie, met liefde, voor God klaerlijck verantwoorden. En de Beſtraffinge moet niet uyt een ſtribligh gemoed komen, dat door de ſucht verruckt is, maer men moet doen gelijck Augustinus ſeght: Wanneer ghy ſtraft, ſoo doet het ſonder ſucht of geweld, en met een zedigh gemoed, anderſins is ’t geen liefde, maer een dolligheyt en raſernye. Wijders ſeyt hy: Bemint hem, en ſeght wat ghy begeert. En voorts ſal hy doen ’t geene Chryſoſtomus ſeer wel tot onſe voorſtel, over d’uytlegginge Matth. xviii ſeyt, Weeſt tegen u eygen leven hart, maer tegen eens anders weest goedertieren.
De tonge met het oogh daer boven, is een volmaeckt voorſchrift van ’t spreken; gelijck Chilon en Diogenes, beyde Philoſophen, verhaelen. Want het betaemt een Man eerſt wel te overwegen, aleer hy ’t ſelve mette tonge uytdruckt. En Gellius ſeyt: Een wijs Man overdenckt ſijne woorden, en overleghtse in ſijn gemoed, aleer hy dieſelve op de tonge brenght. En met reden kan men oock ſeggen, dat de tonge den Menſche niet is gegeven, datmen die ſal gebruycken, tot verderf, ſchaede en ondergangh van andere, maer dat wy behooren kloeck en voorſichtigh te weſen, om die te gebruycken tot haere hulpe met alle behulplijcke genegentheyt, en tot onderſtant van die, die van nooden hebben, en die niet behoeven beriſpt noch beſtraft te worden.
