Eloquenza. Welſprekentheyt.
EEn Vrouwe in ’t root gekleet, houdende in de rechter hand een Boeck, en de ſlincker hand verheven, en de voorſte Vinger uytſtekende. Dicht by haere voeten, ſal een Boeck leggen, waer op een Sandlooper ſal ſtaen, en daer neffens een Vogelkouw, alwaer een Papegay ſal boven op ſitten.
Het Boeck en de Sandlooper, zijn kenteyckens dat de woorden zijn gereetſchappen van de Welſprekentheyt, en deſe ſullen werden gebruyckt, op haere ordre, tijd en maete. Zijnde alleene de Reeden door den tijd afgemeeten, krijgende daer van de getallen, den ſtijl, de aerdigheyt en een deel van de bequaemheyt, om te overreeden.
De Papegay is een beeld van de Welſprekentheyt, want zy doet een groot wonder mette tonge en ſpraecke, naebootſende daer in den Menſche, in wiens tonge alleene de oefninge van de Welſpreeckentheyt beſtaet. En de Papegay wordt boven op de kouwe geſtelt, om dat de Welſprekentheyt aen geen perck of plaetſe is gebonden, zijnde haer ampt datſe van alle ſtoffe, die haer magh voorkomen, wijſlijck en wel weet te ſpreecken; gelijck Cicero en andere ’t ſelve verklaeren.
Het roode kleed verroont, dat de reeden ſoo beweeghlijck en doordringende moet zijn, datſe de roodigheyt en beſchaemtheyt ten aengeſichte kan uytperſſen: en derhalven moet de Welſprekentheyt bequaem weſen totte overreedinge: nae ’t ſeggen van Horatius, daer hy aldus ſpreeckt, Indien ghy wilt dat ick ſal ſchreyen, ſoo moet de treurigheyt en rouwe eerſt van u beginnen. En deſe opgeweckte verſekeringe, geeftſe met de hand en met den verheven vinger te kennen, want een groot deel van de Welſprekentheyt, beſtaet in de geſten of bewegingen van de Oratien of Reedenen.
Eloquenza. Welſprekentheyt.
ORpheus was van de Oude geſtelt voor de Welſpreeckentheyt, kleedende hem als een Philoſooph, met een Perſiaensche Tuyliband, ſlaende op de Harpe of Liere, en voor hem ſtonden Leeuwen, Wolven, Beeren, Slangen, en verſcheyden andere Dieren, die hem de voeten leckten, en daer waeren niet alleen verſcheiden Vogelen, die rontom hem vlogen, maer oock boomen en bergen, die ſich voor hem nederbogen, als oock ſteenen, die door het lieflijck Muſijck wierden beweeght en getrocken.
Tot verklaeringe van deſe ſchoone beeldeniſſe, ſal ons dienen ’t geene Anguillera tot dien einde uytgedruckt heeft, uyt het x b. van Ovidii Metamorph. ſeggende, dat Orpheus ons vertoont hoe grooten kracht en wackerheyt de Welſprekentheyt heeft, als die daer is een Dochter van Apollo, ’t welck niet anders is als de Wijsheyt.
De Liere, is eygentlijck de konſt van ’t ſpreken, als hebbende daer mede gelijckeniſſe, die als nu den toon hoogh, dan leegh laet gaen, de ſtemme daer in naebootſende.
De boſſchen en bergen die ſich bewegen, zijn anders niet als de ſtijf hoofdige en harde Menſchen, die vaſt op haere meeninge ſtaen blijven, en die ſich nochtans ten laeſten, met groote moeyte, door de ſoetigheyt van de ſtemme, en de kracht van ’t lieflijck ſpreken, laeten overwinnen: Maer by de boomen die hare diepe en vaſte wortels hebben, daer by worden die Menſchen verſtaen, die hertneckigh, en als de dief by den baſt, by het haere, blijven.
Hy houd mede de Revieren op, zijnde ’t ſelve niet anders als de dertele en oneerbare Menſchen, diewelcke wanneer dieſelve door de kracht van de tonge, niet werden opgehouden, en in haer Godloos leven geſtuyt, ſoo loopen zy ſonder ophouden, ten laeſten in de Zee, dat is in ’t berouw, en in de bitterheyt, die daer ſchielijck, nae de vleeſchlijcke luſten, plagh te volgen.
Hy maeckt de wilde Dieren ſachtmoedigh en goeddadigh: waer door te verſtaen wort gegeven, dat de wreede en bloeddorſtige Menſchen, door welbedachte Welſprekentheit gebracht worden tot een ſeer prijſlijck en eerlijck leven.
Eloquenza. Welſprekentheyt.
VOor de beeldeniſſe van de Welſprekentheyt wort Amphion gemaelt, die door den klanck van den Cyther, en door zijnen ſangh, de ſteenen, die hier en daer, in verſcheyden
