Ferocita. Wreedheyt, Stoutmoedigheyt'.'
EEn jonge gewapende Vrouwe, van een ontſtelt weſen, dieder blaeſt, raeſt en dreyght, houdende haer ſlincker hand op ’t hoofd van eenen ſeer wreeden Tyger, ſtaende vaerdigh om aen te vallen, in de rechter hand ſal zy een eycken ſtock met loof en eyckels hebben, die zy als dreygende houd, om daer mede te ſlaen.
Iong wortſe gemaelt, om dat in den meeſtendeel der jonge luyden, de hettigheyt van ’t bloed heerſcht, ’t welck in haer een ſtoutmoedigheyt verweckt, oock een vaerdigheyt en begeerte om alles te vermeeſteren, te rugge ſettende al het gevaer, datter voor oogen ſtaet, hoe ſwaer ’t ſelve oock ſoude mogen weſen, en om datſelve in ’t werck te ſtellen, ſoo leggenſe al haer kracht en verſtand daer aen te koſte: van welcke eigenſchap Cicero in ſijn Cato Major aldus ſeyt, daer is ſwackheyt in den kinderen, wreedheyt in den Iongelingen, en dapperheyt in een ſtantvaſtigh gemoed. Noch Virgilius verſwijght dit in den Iongelingh Turnus niet, invoerende den Koningh Latinus, die hem aldus aenſpreeckt:
O jonger Man! hoe meer u doet,
De wreedheyt ſtout zijn in ’t gemoed:
Te meer paſt my een goede raed.
Doch daer nae volgen de Waepenen, want onder den Soldaeten heerſcht de Wreedheyt boven al. Waerover de Prince der Poëten Homerus, die niet onbequaems voortbrenght, niet vernoeght ſoude weſen om zijnen Achilles alſoo te prijſen, gelijck hem Horatius in deſe woorden uytdruckt, ſeggende, ſoo ghy miſſchien Achilles eerwaerdigh ſtelt, wacker, toornigh, onverbiddelijck, ſtrengh, of dat de Wetten niet voor hem gemaeckt zijn, die moet ſulx de wapenen toeſchrijven. Homerus maelt hem af, dat hy van kinds-beenen aen, by Chiron, den Centaurus, in de geberghten van Theſſalien, was opgevoet, alwaer hy daeghlijx met Leeuwen, Beeren en wilde Verckens, moſt ſtrijden, nergens anders om, dan te doen gelooven, wanneer wy ſien op den Meester zijnen voorganger, op de plaetſe alwaer hy is opgebracht, en op zijne oefningen, die hy gewent was, ſoo konde het niet zijn, of hy moſt van ſtrijdbare wreedheyt weſen. Welcke voetſtappen Virgilius navolgende, beschrijft hy zijne Krijghs-Heldinne, datſe ſoude geſooght en opgebracht zijn mette melck van een wilde Merry. En Arioſto ſeyt dat zijn Rugier, by ’t mergh van een Leeuwe en Beyr is opgevoet. By welcke dieren de wreedheyt blijcklijck uytſteeckt. ’t Paſt oock wel datmen deſe Vrouwe wapent, want dit is de wreede niet alleen eygen, dat zy is gewaepent, maer zy toont oock in deſe hettigheit, dat zy ſich wil beſchermen. Weſende de Wreedheyt het overtollige van de ſtoutigheyt, die ſoo wel ’t eene als ’t ander omhelſt.
Zy houd haer ſlincker hand op eenen wreeden Tyger, om dat veele Poëten, door de Natuyre van dit Dier, oorſaecke hebben genomen, om de gemoederen, die wreed en hart zijn, en die door bidden noch medelijden zijn te vermorwen, aldus af te malen, ſeggende, datſe melck van de Hircaenſche Tygers hebben gedroncken. Ick vernoege my met Virgilius in zijn iv boeck van Æneas, daer hy van deſen ſin verhael doet:
Geen Moeder noch geen vroom geſlacht,
Heeft u ter Werrelt voortgebracht:
Maer hier een Rots of ſteyle ree,
Of daer de wilde woeſte Zee:
Of ghy zijt door u wreed gemoed,
By eenen Tyger opgevoet.
En Taſſo, die hier in Virgilium geluckigh naevolght, voert in plaets van Dido, zijne Armida in, die tot Rinaldo, oock op deſer wijſe ſpreeckt: Sophia of de Wijsheyt, heeft u niet voortgebracht, noch ghy zijt niet van ’t Attiſche bloed geboren, maer de dolle Zee, of de bevroſen Caucaſus, of de borſten van een Hircaenſche Tyger, hebben u opgevoet.
Dat zy den ſtock, dreygender wijſe, in de rechter hand houd, is om de wreedheyt des gemoeds uyt te drucken. Want Pierius Valer. ſeyt, datter geen vermaerde Poëten ontbreken, die daer ſeggen dat de wilde, wreede, en bloetdorſtige Menſchen, berooft zijnde van alle Menſchlijcke manieren en aerdigheden, van een harde eycke zijn voort-gekomen; ’t welck over een komt met het geene Virgilius ſeyt:
Het volck moet van een quaſt, of wreed geboren zijn.
Crudelta. Wreedheyt.
EEn Vrouwe die root van verwe in ’t geſicht en in de kleederen is, met een ſchricklijck opſicht, hebbende een Nachtegael op ’t hoofd, verſtickende mette handen een kindeken in de luyers, tot teycken van
