Naar inhoud springen

Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/76

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
54
54
Bevalligheyt, Aerdigheyt.Venusta.

toe deſe bloeme, als een beeld, gebruyckt wort, als zijnde een eedele, ſchoone en aengenaeme bloeme. Niet datſe in der daed den Menſche aengenaem en in gunſte by de Princen brenght, gelijck de Indianen ſotlijck meenen, dat de Rooſe doet: ’t welck een dwaſe ydelheyt is. ’t Is oock malligheyt dat eenige ſeggen, dat de Haeſe den Menſche ſoude aengenaem maecken, wanneer men van ſijn vleeſch ſoude eeten. ’t Is oock grootelijx te verwonderen, dat Pierius diewelcke anderſins een dapper Man is, in deſe doolinge is geraeckt, dat hy de plaetſe Plinii miſduyt, daer hy ſeyt, dat Haſevleeſch, nae ’t ſeggen van Cato, ſlaeperig maeckt, daer verandert hy ’t woort ſomnoſos, dat is ſlaeperigh, en ſtelter voor formoſos, dat is ſchoon en aengenaem. Daer nochtans ſchimpswyſe, de ſottigheyt van ’t volck, door Plinius, beſtraft wort, dewijl zijt daer voor hielden, dat ſeven dagen langh Haeſevleesch gegeten, het den Menſche gunst en Bevalligheyt aenbrachte; ’t welck een groote beuſelinge is. Dewijl de Haeſe by geene oude ſchrijvers voor ’t beelt van de Bevalligheyt is gehouden, maer wel beſpot. Dit ſchijnt evenwel Pierius tot ſijn voordeel te trecken, dat in een afbeeltſel van Philoſtratus, de Liefdekens afgemaelt zijn, onder een Orangeboom ſpeelende, met een Haes, maer dit heeft geen gemeenſchap mette Bevallijckheyt, want diergelijcke boerterien ſuldy duyſent mael te Romen aen de gevels en lijſten van de huyſen, palleyſen en luſthoven vinden, alwaer de naeckte Cupidoos ſpeelen mette geytjens, apen, en andere geneughlijcke dieren. Want de Cupidootjes wilden den Haes niet quetſen met haere pijlen, maer zy wilden hem levende vangen, om die, voor een geſchenck aen Venus te vereeren, niet tot een beelt van Bevalligheyt, maer om dat het een ſeer vruchtbaer dier was, en ſeer tot Venus genegen; waer van Philoſtratus ſelve ſeght, de ſotte Minnaers hebben gemeent dat by de Haeſe eenige kracht ſoude zijn, tot verweckinge van Liefde. Waer over Pierius oock dit ſchempdicht van Martialis gebruyckt.

Michieltjen ſent een Haes en raed my die te eeten,
Voor ſeven dagen langh, om ſchoon te zijn, hermaeckt:
Doch ſoo ghy hier niet ſpot, maer ſeghtet by u weeten:
O Gellia, ghy hebt noyt Haeſevlees geſmaeckt.

Doch hier ſpot Martialis mede, ſeggende, ſoo dit de waerheyt is die ghy ſeght, dat Haeſevleeſch ſchoon maeckt, ſoo hebdy Gellia noyt Haeſevleeſch geproeft, boertende op haer, om dat zy ſoo lelijck was. Pierius maeckt oock gewagh van Alexander Severus, diewelcke dickwils Haeſen at, maer ſeecker ſijne Bevalligheyt, quam niet van het Haeſe eeten, maer van ſijne natuerlijcke Bevalligheit. Want laet yemant die niet uyter natueren Bevalligh is, ſoo veel Haeſevlees eeten als hy wil, hy ſal daer mede geene Bevalligheyt verkrijgen, want geeſtigheyt komt door de geeſt der natuere, die door geen eeten of leckernie kan te wege gebracht werden. Waer over oock ſeecker Poëet boertende met den Keyſer, nemende oorſaecke van ſijne Bevalligheyt, en van ’t Haeſe eeten, ſeght dat hy dickwils Haeſevlees eetende, Bevalligh was geworden, waer op Lampridius in’t leven van den Keyſer, tot laſter van den Poët eenige veerſen verhaelt, die de Keyſer daer op ſoude geantwoordt hebben: Dat ghy meent, ellendige Poëet, dat u Koning ſich ſchoon ſoude eeten, als ’t gemeene praetjen is, daer over vergram ick my niet; maer dit wilde ick, dat ghy ſoo veele Haeſen aet, dat ghy de vlecken uwer ziele uytgejaeght hebbende, ſchoon mooght werden, op dat ghy niemant meer mocht benijden.
Dat de Keyſer Haeſen at, dede hy niet om Bevalligh te worden, want dat was hy uyter natuere, maer om dat hy die opter jacht hadde gevangen, en hy die gaerne at, gelijck Lampridius ſeyt. Maer de Poëeten ſchertsen dapper met het woort Lepre en Lepore door de gelijcke uytſpraeck, daer ’t eerſte een Haeſe is, en ’t ander Bevalligheyt. En overſulx kan die Haeſe geenſins dienen voor een beeld van de Bevalligheyt, want zy is geenſins ſchoon, maer lelijck. Daerom paſter de krans van Roſen en van Helichriſus beter, zijnde ſeer ſchoone, bevallige en fraeye bloemen: waer uyt de Oude oorſake hebben genomen, als of men daer door gonſt en bevalligheyt koſt verkrijgen. En daerom verſierden zy dit waerſchijnlijck gevoelen van Libanius, diewelcke ſeyde, dat de gulde Helm, Pallas bevalligheyt aenbrachte, gelijck oock de bagge of kroone aen Iuno dede. En evenwel wilde Venus, hoewel zy uyter natuere, ſchoon en aengenaem was, nochtans haer ſchoon geborduyrt gordel draegen: doch zy verkoos daer nae de Rooſekrans, om met ſoodaenige vercierſels bevalliger te

ſchijnen,