Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/78

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
56
56
Bevalligheyt, Aerdigheyt. Venusta.

betoveringen. Theocritus voert de Nimph Sineta, die op Delphides Mindius verlieft was, aldus in, ſingende:

Gelijck dit waſch wort weeck gemaeckt,
Laet Myndi liefd’ oock zijn geraeckt;
Gelijck dees kopre Werelt rolt,
En door vrouw Venus omgeſolt,
Soo treckt o Iinge deſen Man,
Dat hy mijn deur niet mijden kan.

En om dat de Griexſche Poëeten verſierden dat in deſe Vogel een ingeboren kracht was van de Minne bekooringen, daerom komt het dat by de Griecken gemeenlijck, by gelijckniſſe, alle de aengenaeme dingen, die totte Liefde verwecken, en die totte overredinge bequaem zijn, Iinges genaemt zijn, en dat door de kracht van de geeſtigheyt en bevalligheyt. Sextus noemt de aengenaeme woorden Iinges: Want de woorden trecken de gemoederen, hoe hart en onverſetlijck die zijn, tot buyghſaemheyt. En de Griecken ſeggen van Helena datſe krachtige Iinges hadde, dat is ſoo aengenaeme Bevalligheyt, datſe ſelf Priamus den Koningh van Trojen, alhoewel hy wiſte, dat zy de ondergangh van ſijn Rijck was, niet op haer koſt vergrammen, maer door een Vaederlijcke Liefde noemde hy haer ſijn Dochter. Suidas verhaelt van Cleopatra, datſe meende mette selve Iinge, dat is mette Bevalligheyt, tot haer liefde te konnen trecken den Keyſer Auguſtus, gelijck zy. I. Cæſar en Antonius tot haer getrocken hadde. Wy willen nu den verborgen ſin van Pindarus, te weten, dat Venus deſe Vogel Iinge uyt den Hemel gebracht heeft, onder een ſchaduachtigh bedietſel, verklaeren: te weten, dat de Bevalligheyt en geeſtigheyt een beſondere gonſt en gaeve van den Hemel en van de Natuere is, die daer nae aen Iaſon is geſchoncken, zijnde een eedel en ſchoon Ridder, ten eynde hy Medæa tot ſijne Liefde ſoude bewegen, en dieſelve tegens de wille van den Koningh van Colchis haeren Vaeder, en van de Koninginne haer Moeder, overreden, om hem tot haeren Bruydegom te nemen, gelijck zy dede. ’t Is openbaer dat noch eedeldom noch ſchoonheyt de kracht heeft, om de gemoederen tot ſich te trecken ſonder de Bevalligheyt: Waer over Suetonius willende de ſchoonheyd van den Keyſer Nero verachten, ſeyt dat hy ſonder Bevalligheyt was, en als berooft van de lieflijcke aengenaemheyt, zijnde opgeſtapelt van ſchandige manieren, en daerom was hy van een yder gehaet; ’t welck niet geſchiet in die geene diewelcke aengenaemheyt en Bevalligheyt hebben, zijnde van een beter aert als de ſchoonheyt, want de ſchoonheyt heeft uyt haer ſelven de aendringentheyt niet om de gemoederen aen ſich te trecken, ſonder de Bevallijckheyt: maer de Bevalligheyt en geeſtigheyt, hebben een ſeer groote kracht ſonder de ſchoonheyt, gelijck wy boven in de voorbeelden van Vlyſſes, Socrates, en Quintus Roſcius geſeyt hebben, diewelcke hoewelſe wel lelijck waeren, ſoo trocken zy nochtans, door haere Bevalligheyt en geeſtigheyt de herten tot ſich, en verkregen alſoo ander luyden gonſte. Waer over men ſeght by maniere van ſpreeckwoord, hy heeft den Vogel Iinge, van eene die ſoodanige aerdigheyt en Bevalligheyt over ſich heeft, dat het ſchijnt dat hy den Menſchen tot ſijne Liefde dwinght. Daerom is by ons dees Vogel Iinge voor een beeld geſtelt, van de kracht en werckinge van de Bevalligheyt en aerdigheyt.

Logica. Bevvijskonst.

EEn wackere levende en vaerdige jonge dochter, in ’t wit gekleet, houdende in de rechter hand een ſteckade, en in de ſlincker vier ſleutels, met een helm op ’t hoofd, en op den kam deſſelven een vreemde valck.
 Logica of Bewijskonſt, is een wetenſchap, die de natuere en eygenſchap van de werckinge des Verſtands overweeght, en waer door zy de lichtigheyt om het waerachtige van ’t valsche te onderſcheyden, verkrijght. Overſulx, dewijl dieſelve ſeer ſcherpſinnige en verſcheydene manieren heeft om te verſtaen, ſo wortſe met een ſteeckade of ſteeckgeweer gemaeckt, ’t welck een teycken is van een ſcherp verſtand, en de helm op ’t hoofd, betoont de vaſtigheyt en waerheyt van de wetenſchap: en gelijck de Valck ten opſicht den roof ſich in de vlucht geeft, alſoo redenkavelt de Bewijskonſt ſeer hoogh om een roof van anderer luyden redenen te vangen, en die zy gewilligh, door haere redenen, t’onderbrenght.
 De vier ſleutels, bedieden de vier manieren, om de waerheyt te openen, in yder ſyllogiſtiſche