Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/83

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
61
61
Bygeloovigheyt. Superstitione.


Waer over Cicero in veele plaetſen dieſelve oud-wijfs noemt, ſchrijvende dit eygentlijck d’oude Vrouwen toe: Waer door het geſchiet dat de Vrouwen totte tooverie en ſwarte konſten meeſt zijn genegen: gelijck Apulejus in ’t ix boeck van ſijnen gulden Eſel verhaelt.
 De uyl worter op ’t hoofd geſtelt, want zy is genomen van de vreeſachtige en ſuperſtitieuſe Menſchen voor een dier van ongeluck: en dewijl zy een nacht-vogel is, is zy gemaeckt voor een beeld van de doot: en gelijck Pierius verhaelt, ſoo dreyght zy altijd, door haere ſangh, eenige ramp of onſpoet: Waer op hy verhaelt de ongeluckige geſchiedeniſſe van Pirrus, den Koningh der Epiroten, diewelcke het hielde voor een ongeluckigh voorteecken van ſijn aenſtaende en ſchandelijcke doot, als wanneer hy gingh om Argus te bevechten, dat hy op ſijn reyſe, eenen uyl boven op ſijn ſpieſſe ſagh ſtaen: Waer over hy die vervolgende, in meeninge om ſijne vyanden te beſpringen, ſoo wierde hy een weynigh gewont, van een Sone van ſeeckere oude Vrouwe, diewelcke van boven neer ſiende, gewaer wierde, dat haer Soone van Pirrus wierde vervolgt, dies greep zy met beyde handen eenen tegel van ’t dack, en trefte Pirrus daer mede, dat hy dood bleef. En dit is ſuperſtitieus, te gelooven dat deſe dood van Pirrus door deſen uyl ſoude voorſeyt zijn. En ten dien eynde wort oock een nachtuyl en een kraeye, die voor quade voorteyckens van de ſuperſtitieuſe gehouden zijn, voor haere voeten geſtelt, gelijck Virgilius van ’t kraeyken ſeyt. Plinius houd de kraey en uyl voor vogels van een ongeluckige ſangh. Iſidorus ſeyt het ſelve mede, aentreckende de woorden van Ovidius, dat de trage ſchaefuyt den Menſchen een droef teycken is. Onder ’t Burgemeeſterſchap van Servius Flaccus, en Q. Calphornius hoordemen een uyl op ’t Campidoglium ſingen, en doen gingen de ſaecken in Numantia, voor de Romeynen, ſeer qualijck: en overmits het ſulck een grouwlijcke ſake was, ſeyt Plinius, dat onder ’t Burgemeeſterſchap van Sextus Pallejus Iſtro en L. Pedianus, een uyl quam loopen in de kaemer van ’t Campidoglium, ſoo wierde de Stadt dat Iaer langh met offerhanden geſuyvert: gedachten die voorwaer ſuperſtitieus zijn: Want het is ſuperſtitie, wanneer men gelooft, dat eenigh ding ſoude moeten geſchieden door eenigh teycken, ’t welck natuerlijcker wyſe dieſelve ſaecke niet ſchijnt te beteyckenen. Ick ſegh, natuerlijcker wyſe: want daer zijn dieren daer men natuerlijcker wyſe, eenige ſaecke door te vooren ſiet, als door het vogelken Alcione, om dat de Zee alſdan ſtille wert. Welck vogelken des winters ſijn neſt maeckt, en dan broed het in ſeven daegen, terwylen de Zee vaſtelijck ſtille ſtaet. Waer van Iſidorus breeder verhaelt, en Plutarchus ſegt dieshalven mede, datter geen dier meerder, als dat ſelve is te beminnen. Gelijckmen mede ſegt, dat als den Schippers een Swaen tegens komt, dat datſelve een goet teycken is, want dan wort hy van de baeren niet overweldight. De Swaen was Æneas op de reyſe een geluckigh voorteecken: en in ’t tegendeel, wanneer het onweer van den visch Æſchines gemerckt wort, ſoo bedeckt ſich deſe viſch met ſand en kleyne ſteentjens, om van het onweder verſekert te zijn: En als dit van den Schippers wort geſien, ſoo laeten zy het ancker vallen, en maecken reetſchap tegen den aenſtaenden ſtorm, ’t welck Plinius mede van ſeeckere andere dieren, en van den Polipus ſeght. Plutarchus verhaelt in ſijne natuerlijcke vraegen, dat deſe viſch het onweer te vooren ſiende, loopt nae ’t land, en ſoeckt ſich elders aen een ſteen vaſt te houden. En dat is geen wonder: want deſe waterdieren kennen de natuere van ’t waeter, en zy gevoelent te vooren door de veranderinge van de Zee, en weſende dit ſelve de rechte bewegende oorſaecke, ſoo kan men, ſonder bygeloof, het onweer te vooren weeten: Maer van den uyl, kraeye, ſchavuyt en andere dieren, kanmen, ſonder bygeloof, geen goed of quaed te vooren ſeggen van ’t geene geſchieden ſal. Maer de ſuperſtitieuſe bloode Menſchen letten op diergelijcke beuſelingen, en betoonen ſeer wel, datſe een uyls breyn hebben, die wy oock op ’t hoofd van de Superſtitie hebben geſtelt, en daerom zijn zy als de onverſtandige kraeyen, of als de ſchavuyten en koeckoecken, die voor haere voeten ſtaen, want zy ſtellen alle haere vlijt en gedachten op ydele aenmerckingen. Iſidorus hout ſulcke ſuperſtitien ydel en uytſinnigh, jae acht het een ſchandigh ſtuck te weſen, datmen gelooven ſal dat Godt ſijne raedſlagen den

H 3 kraeyen