104
wespenzwermen, die zelfs het leven kunnen bedreigen en andere schadelijke en onaangename insecten.
Lastig zijn ook op Sumatra een soort duizendpoot, welker beet eene ontsteking en koorts kan veroorzaken, alsmede onder de vele bloedzuigersoorten de kleine springbloedzuiger, die niet springt, maar zich op het lichaam laat vallen en bij armen, hals en beenen inkruipt. Het laatste dier leeft overal in de wildernis in groote hoeveelheden en veroorzaakt bloedende plekken op de huid, maar is overigens onschadelijk.
Dieren, schadelijk voor landbouw.
Van veel meer beteekenis zijn de vele dieren, die schadelijk zijn voor den landbouw. Zij kunnen door misoogsten ware volksrampen veroorzaken. De toevloed van allerlei ongedierte is eene ernstige belemmering voor nieuwe ontginningen in onbebouwde streken. Alvorens af te geven op de weinige energie van den landbouwer inzake het ontginnen van nieuwe gronden dient men te bedenken, dat het dikwijls voorkomt, dat juist een kleine, pas ontgonnen akker het rendez-vous wordt van myriaden schadelingen, die in het oerwoud leven, zooals olifanten, wilde varkens, ratten en muizen, walang sangit (een vies ruikend insect, dat de rijpende rijstkorrels uitzuigt) en vele andere, soms microscopisch klein. Ontginningen op groote schaal of aansluitend aan groote sawah-complexen of bewoonde streken bieden meer kans van slagen, omdat daarbij het jachtveld voor het ongedierte veel grooter is.
Ook de bescherming tegen schadelijke vogels eischt van den tropischen landbouwer onevenredig veel tijd, zorg en arbeid. Tegen het rijpen van den oogst ziet men aan de hoeken der velden amuletten aangebracht, meestal stukken boombast of lontarblad, met spreuken beschreven, om den oogst te beschermen tegen ongedierte. Maar ook meer reëele middelen worden aangewend zooals lange draden over het veld gespannen, voorzien van ruischende, klepperende en wapperende voorwerpen, samenkomende in een tijdelijk loodsje, van waaruit de bewaker de vogels verschrikt. Ook vogelverschrikkers zijn niet onbekend op Sumatra.
De grootste vijanden van den klapperboom zijn de eekhoorn en de klappertor. De eerste bijt gaten door den vezelbast en de dikke,
