50
voor zijn "Wohlfahrtszwecke”. De werking der kapitaalgoe- deren intusschen is deze, dat zij de goederen direct noodig ter bevrediging onzer behoeften ons verschaffen kunnen. Hield dit hun vermogen op te bestaan, dan zouden arbeid en kapitaal onmiddellijk alle beteekenis voor ons verliezen. Zij hebben slechts afgeleide waarde, en wel van de producten 1). Eerst door deze erkentenis, is het wezen der waarde als een eenheid opgevat; dit aangetoond, en zoo uit de subjectieve waarde het geheele waardeverschijnsel en daarmede tevens de wet der productiekosten verklaard te hebben, ziedaar de groote verdienste der jongere economen 2).
Toch zijn ook bij de ouderen, met name bij Ricardo en Marx, reeds sporen te ontdekken van een besef, dat in laatste instantie het de verhouding is tusschen de goederen en de behoeften der menschen, die aan de eerste waarde verleent. Wat Ricardo betreft, wijs ik op zijn beroemde uit- spraak in zake de grondrentetheorie: „corn is not high, because a rent is paid, but a rent is paid because corn is high” 3). Het doel waarmede Ricardo- deze bewering neer- schreef (n.l. den bodem te schrappen als zelfstandig element der productiekosten 4)) daargelaten, is zij een stelling die even goed, of liever met nog meer recht uit Jevons of uit von Wieser als uit Ricardo geciteerd kon worden. Er ligt toch de erkenning in van de waarheid, dat de waarde van den grond ontleent is aan de waarde van het er op gekweekt product. Hoe logisch en voor de hand liggend ware het niet geweest, de stelling van Ricardo uit te breiden, en te zeggen: goederen hebben geen waarde, omdat voor de te hunner productie
1) Cf. v. Böhm Bawerk Kapital II 200.
2) Сf, v. Böhm l.l. П 136. `
3) Principles p. 39.
4) Vergelijk hieromtrent v. Wieser Grundzüge p. 112 v.v. waar hij zeer juist en krachtig opkomt tegen de dwaling der arbeidstheorie die de geheele productie-
kosten tot arbeid in vasten en lossen vorm tracht terug te voeren.
