zijn in gelijke mate aan den invloed des tijds onderhevig, maar geen enkel is er, dat niet nu en dan een stoot krijgt, welke het plotseling een goed eind voorwaarts stuwt, niet zelden om jaren lang met afwisselende snelheid zich vooruit te blijven bewegen.
Zulk een beweging plant zich dikwijls in verschillende richtingen voort en heeft dan eindelijk een schier algemeene beweging tengevolge. Bedenk maar eens wat de ontdekking van het stoom- later die van het electriciteitsvermogen waren, niet alleen voor de ontwikkeling van natuurkennis, maar weldra ook voor nijverheid, voor handel, voor tal van verschillende industrieën, die weer andere in haar gevolg hebben.
Een schijnbare stilstand van jaren, des noods van eeuwen, kan door een snel voortschrijdende beweging van tienmaal zoo lang gevolgd worden.
Die stilstand was dan noodig om mogelijk slechts één ontdekking op physisch of chemisch of welk gebied ook uit te broeden, een ontdekking welke of welker directe of indirecte gevolgen tal van andere vakken onbewust verbeidden.—
We willen echter liefst niet te ver afdwalen en nu veeleer ons bepalen tot ons eigen gebied.
Er zijn industrieën, die in de laatste kwart-eeuw zulke reuzenschreden maakten op den weg der vooruitgang, dat ze, vergeleken met wat ze vroeger waren, bijna onherkenbaar zijn geworden. Andere bleven meer stationair, maar voor de meeste was het midden der negentiende eeuw een tijdperk van vroeger ongekenden vooruitgang, die voor de meeste vakken nog niet in snelheid is afgenomen, hoewel het toch in den aard der zaak ligt dat er weer, vroeger of later, een tijdperk van betrekkelijke rust op zal moeten volgen.
Een tijdperk gedurende hetwelk de vele vruchten, die zich
