Naar inhoud springen

Roelandslied

Uit Wikisource

Roelandslied

Auteur ?
Genre(s) Ridderroman
Brontaal Middelnederlands
Datering 12e eeuw
Bron Project Laurens Jz Coster
Auteursrecht Publiek domein
Logo Wikipedia
Logo Wikipedia
Meer over Roelandslied op Wikipedia

Daer sal menech toe sien

Daer dese wijch sal ghescien.

Ende wi hebbent alsoe verstaen

Dat wise alle selen verslaen."

Doen sprac Corsabels, die coninc,

Dat was waerlike dinc:

"lc wilier emmer een sijn."

Noch sprac die bose barbarijn,

Hi was groot ende starc:

Hine wonde niet om C marc

Ende tgoet dat ie man

Hadde ochte ye ghewan.

Elsoer van Burgan sprac sine rede:

"lc willer emmer een sijn mede."

Hi liep seerdere te voet

Dan enich spaensch ors doet.

Voor den coninc quam hi saen

Ende sprac, dat ment mochte verstaen:

"Vindic Roelande in Roncevale,

Soe wert mi te moede wale.

Ic salne slaen met minen swanc

Oft het blijft ane minen danc."

Een admirael quam daerna voren,

Scone ende rike ende wel gheboren,

Dats hem niet en ghebrac.

Vorden coninc quam hi ende sprac

Met herde overmoedegher tale:

"Vindic Roelande in Roncevala

Ic sal suns lives maken fijn

Ende alle diere met hem sijn.

Sidermeer hebben wi vrede

Van Kaerle ende van den anderen mede.

Noch selen wi hebben waerlike

Dat sueta lant van Vrancrike."

Alse hi die tale hadde gheseit

Dankes hem die coninc ghareit.

Ean amirael sprac van Buranien,

En was geen feldere in Spanien.

Hi bagonsta hems vermatan:

Hi souda Roelande doen weten

(ontbrekende regels)

Die here bagonste hem vermeten:

Dies en wouda hi niet vergheten,

Hina soude met sinan swearde

Roelande belopen haerde.

Hi varmat hem dat hi Durendale

Soude wedarstaen met sinen stale.

Na deser talen waren ghereit

Die XII ghenoten, God welt,

Ende traken vort met crachte

Ende met coenen ghedachte.

Haerre was wale

Vier dusent met getale.

Alsi doen vernamen

Datsi biden Fransoysen quamen,

Si scieden hem op dat slechte,

Alse die gene die wouden vechten,

Ende deden ane halsberghe diere

Van rikeliker maniere.

Si bonden helme Sarragose,

Ende gorden sweerde Vianose.

Hare spere waren te Valense gemaect,

Ende die timprage wel geraect.

Si bonden standarde groot

Wit, groene ende root.

Die vauwe was goet ende diere,

Ende van menegher maniere.

Si lieten stave ende paerde

Ende brachten op die waerde

Orse groot ende starc,

Die weert waren meneger marc.

Die sonne sceen scone ende clare;

Doe blicte haer ghegare

Scone ende herde cierlike,

Gouts ende selvers ghelike.

Si luden orghelen ende bosinen

Datsi te scoonder souden scinen;

Groot geluut quam daer of;

Si dadent dor prijs ende dor lof.

Die Fransoysen hoorden tghescal

Ende vernament overal.

Doen sprac te Roelande Olivier:

"Wi hebben luttel hulpen hier.

TWine blaest ghi den horen?

Ons her die coninc sout horen,

Ende sal ons te hulpen comen

Als hij den horen heeft vernoemen."

Doen sprac Roelant die grave:

"lk Wilre nimmer lachter ave;

Want het ware een vule dinc

Dat dic dus comen den coninc.

Dats onse vianden niet en Wisten!

Si soudent tien in quader listen,

Wanneer sij hadden vernomen,

Dat my van blootheiden waer comen.

Eer Willic vechten heerde

Met Durendale mijnen sweerde,

Ende salt hen doen rouwen,

Des moch di mu betrouwen,

Dat si hier comen sijn,

Behout mi God dat leven myn

Eer Willic sterven eerlike

Eer lachter hebbe Vranckerycke.

Doen sprac te Roelande Olivier:

Ic neme den lachter op my hier

Van ons allen hier te voren,

Wildij blasen den horen"

"Trouwen" seet hy, "nenic niet

Dan Wille God niet, dat ghesciet

Dat zoete Vrancrike bi mi

Sijn eere verliese, hets so vri.

Pensen Wi om de eere:

Onse loon duert emmermeere."

Roelant was des lives goet,

Olivier gheradich ende vroet.

Niemen en mochtse vervaren

Alsi beide ghewapent waren.

Doen sprac de coene Olivier:

"Gheselle Roelant, nu moghdi hier

Merken enen wych ghescien.

Si comen ende en Willen niet vlien,

Ende ghi en weerdicht niet, Roelant,

Te blasen den Oilifant!

Quame ons te hulpen die coninc

Dat ware ons eene scone dinc.

Siet alom ende nemt ware

Ende merct onse scare:

Onse menichte es cleene.

Maer ic weet wel dat God alleene

Bat mach dan al haer heere;

Dat es ons een scone weere."

"Wi selen ons vercopen diere,"

Sprac Olivier de fiere,

Datmen van ons ghewaghe

Van nu toten doemsdaghe."

Doen sprac de coene Roelant:

Olivier, hets so bewant:

God sal onser ghewouden.

Wi selen den strijt behouden

Die plaetse ende wijchstat.

Die vlie heb Gods hat."

Die Fransoyse doe seiden

Dat si opter heiden

Liever doot souden bliven

Dan si hem lieten verdriven.

Roelant ende Olivier

Waren coene en fier.

Ende begonden hem te scaren

Ende die met hem waren.

Die bisschop Tulpijn was haer raet.

Het was recht, sijn daet

Was goet ende godlijc

Ende de vianden vruchtelijc.

Hi voer van scaren te scaren

Ende woudense met God bewaren.

Hi seide dus: "Lieve ghesellen,

Hoort wat ic u sal tellen.

Pensen wi om de ere,

Onse loen duert emmermeere;

Ende vecht dore onsen Here:

Hi doghede door ons anxt groot

Ende ontfinc die bitter doot.

Dies ghedinct in desen daghe

Ende slaet grote slaghe.

Wij moghen blidelijc sterven,

Want wij hemelrijc verwerven,

Ende ons Heeren Gods hulde.

Nu beclaghet uwe sculde

Ende roept op Gode ghenade,

Datti ons allen berade

Ten besten op desen dach;

Want hijt wel doen mach."

Die bisscop seinese algader

Ende bevalse den hemelscen Vader.

Ic seggu waar af

Hi hem penitencie gaf:

Hie hiet hem datsi niet en vloen,

Want sijt node souden doen.

Hi hiet hem grote slage

Slaen in dien dage.

Dusdaenne penitencie gaf hi hem daer,

Dat seggic u, overwaer.

Olivier ende Roelant

Hadden die overhant

Ende trocken vort met haren scaren

Als die onvervaert waren.

Roelants ors hiet Valentijf;

En es niemen, man no wijf,

Die better ors ie sach,

Dant sine was op dien dach.

Die edel grave Roelant

Hadde een witte vane in de hant,

Die lanc was ende breet,

FierIijc hire met reet.

Olivier reet openbare

Alre vorst in de scare.

Die Fransoise quamen achter,

Die herde node lachter

Over hem souden laten gaen;

Sine soudent wederstaen.

Roelant sprac doe

Den Fransoisen aldus toe:

"Die heden niet ridder sal sijn

Verliest die hulde mijn,

Ende den loen van Onsen Heere.

Elc pense omde ere.

Die hier sterft, waerlike,

Hi vart in hemelrike."

Als dit Roelant hat geseit

Quam een bode over gereit

Haestellke, ende seide,

Dat si op der heiden

Si twaelf wouden vechten

Jegen twaelf Karels knechten,

Ende hem niemen in weder side

En onderwonde vanden stride.

Doen sprac Roelant: "Waerlike,

Wi lovent alle blidelike."

Roelant ende de sine

Ghereiden hem jeghen de Païne.

Een sconinx neve quam thant

Ende bracht een stoc in de hant.

Den Frensoysen hi seide

Datti hem vele leide

Beraden hadde, diese daer liet,

Want haers lijfs en waer niet.

Roelent horde de tale

Ende volgeden also wale

Ende stacken inden schilde

Also verre als hi wilde,

Ende waerpen onwerde

Doot vanden perde.

Een wort en sprac hi nemmee

Ende brac den hels ontwee.

Doen seide de grave Roelant:

"Over inder duvel hant!

Ghi beloget minen heere

Ende seit hem lachter ende oneere,

Datti ons qualike

Ghelaten hadde int rike.

Edel Fransoise," seiti, "slaet!

Want ons te doene staet.

Het hevet emmer een becocht

Die ieghen Gode heeft ghewrocht.

Die hertoge Franceroen

Hort, watti sal doen.

Rouwe was in hem groot

Dat sijn neve so was doot.

Hi riep sijn tekijn,

Hi pensde, het soude ghewroken sijn.

Hi vermat hem waerlike

Dat soete lant van Vrancrike

Sijn eere soude verliesen

Ende si alle doot kiesen.

Olivier hads toren,

Ende rechtem op te voren.

Hem gheviel die avonture

Dat hina stac aldure,

Ende viel ter erden nader.

Nemmer stonti op weder.

Doen sprac de coene Olivier:

Wine vruchten niet U dreighen hier"

Cursubles, die coninc,

Dats waerlike dinc,

Was van Berberien gheboren.

Hi dadem indan wijch voren;

Luda sprac hi ten Sarrasinen:

"Ghi, haren, mat cleiner pinen

(ontbrekende regels)

Hi diende Gode ghetruwichlike.

Want hi stac den coninc rike

Met sinte Joris vane te hant,

Dat hi doat viel op dat sant.

"Nu over in der duvel hant!"

Sprac Roelant. Ende Tulpijn riep: "Monjoie"

Managhen heidene te vernoye.

Des varbouden hen die Franken,

Dats hen God mochte danken.

De fransoys Eggherin,

Ghabenedijt moet hi sijn,

Hi staec Malaprisa soe wel,

Datti doot ter eerden vel.

Die ziele hadde Satenas

Alsoe seen als hi doot was.

Ende Sampsoen sloech Almorise

Dat hi sterf te dien pongise.

Oec sloech hi meneghen ter neder,

Die niet op en rechte weder.

Antorine, die heere wise,

Verrechte hem op Torgise,

Hi verrechtem sciere

Op den coenen Oliviere,

Ende stac hem een gat wide

Neven den halsberch, aen deen side,

Detter dora hap sijn spiet;

Nochtan en quetstine niet.

Doen si te gadere quemen

Ende slc anderen vernamen,

Elc daer anderen bat

Niet te sceden optie stat.

Si balovedent herde snel;

Elc ghetruwde anderen wel.

Doen mocht men mansdaet sien

Van hen tween daer ghescien.

Die bisschop soe sere vacht

Dat nie man selke cracht

En mochta volleesten,

Dus tallen ons die gheesten.

Roelant vernamt sciere,

Ende riep op Oliviere:

"Gheselle" seyt hi, "ghetrouwe,

Hier as ghesciet groet rouwe,

Dat Vranckerike cleghen mach

Van nu toten doemsdach.

Want hets jammer groet

Van desen die hier ligghen doet."

Echt sprac Roelant oppenbare:

"Oft Kaerle nu hier ware!

Hi soude ons soe wreken,

Men souder ewelike af spreken.

Olivier, wijs van sinnen,

Hoe selen wi beghinnen?

Hoe moghen wi hem doen verstaen,

Dat hat ons qualike as vergaen?"

"U grote overmoede

Es ons comen tongoede.

Die Fransoyse selen hier sterven

Bi u, ende bederven.

Die coninc Kaerle, ons heere,

Heaft verloren emmermeere

Beide hulpe ende raet.

Dat heeft ghedaen u beraet.

U coenheyt selen wi becopen.

Wine moghent ontriden noch ontlopen;

Wi moeten alls die doet kiesen,

Vranckerike sal sijn ere varliesen."

Tulpijn hevet ghehort

Van hen beiden dese woert.

Te hare hi sere toe reet,

Want die tale was hem leet.

Hi began daer castien

Olivier, den here vrien.

Hi seide detti vrochta

Dat man daer eve spreken mochte.

,Wi salen onlanghe leven.

Dese werelt moeten wi begheven.

Wi mochten blidelike sterven,

Want wi hemelriks verwerven.

Dblasen en can nu vromen niet

Datter ons goet af ghesciet.

Hets te spade begonnen.

Eer wi Kaerlen ghewonnen

Ends dar Frensoysen cracht,

Het soude wesen donker nacht.

Nochten waert goat ghedaen,

Kaerle sal comen saen

Ende ons so diere wreken,

Dat men daer ave mochte spreken.

Ende sal ons vale werde

Doen graven in die erde,

Dat ons wolf no hont

En slicke in sinen mont."

Roelant entwerden ghereit:

"Hears, ghi hebt waer gheseit."

Doen sette Roelant

Te monde den olifant.

Ende blies met groter cracht

Ende met al siers macht.

Kaerle horet ende sine ghesellen,

Dat willic over wear tellen.

Doen sprac Kaerle, die heere:

"Hier en es gheen tien meere.

Ic hors wel dat Roelant

Dor noet blaest den olifant.

Hi heeft strijt vernomen

Ende wilt dat wine te hulpen comen

Die verrader Guelloen:

"Here, wat wildi doen?

Hadt sen ander gheseit,

Ic hielt over loghen ghereit."

Anderwerf blies Roelant

Met groter cracht den olifant,

Dat hem ter salver stonds

Tbloet ran uten monds.

"Oft en ware in wighe groet."

Guelloen antwerde gaf,

Als diene bringen wilde daer af,

Dat hijs gheloven niet en soude

Ende vermaende siere oude:

"Here, ghi sijt out van daghen.

Hoe moghedi des gewagen?

Mi sprect u mont ene vremde tale.

Ghi kint Roelant wale;

Hi wil over al hebben bedwanc.

So nam hi Nobles an uwen danc,

Daer uut quamen die Sarrasine,

Dian hi dede pine,

Hi dwoech sijn arme inden bloede;

Ende al ven groten overmoede.

Hi reit nu met scerne groet

Ondar alle sijn ghenoet.

Twi beidi hier ende vaert?

Hats quaet dat ghi iet spaert:

Lantmayoer as verre vore.

Verstaet, so moghedi horen."

Derdewerf blies Roelant

Met bloadeghen monde den olifant,

Met alder cracht die hi mochte,

Dat hem die tempel scoren dochte.

Derdewerf horet die coninc,

Dats waerlike dinc.

Hi sprec: "lc hebbe wel verstaen

Dat met Roelant qualyc es gaen,

Bider derde werf die hi blies

Duchtic Roelants verlies.

Ic wane hi langer niet mochte

Blasen, else mi dochte.

Sijn adem mochte niet langer duren.

Hi es vanden live in avonturen"

Die hertoghe Naymes sprac doe

Erliken sijn gheselle toe:

"Her coninc", seyt hi, "Godweyt,

Here, ghi hebt wear gheseijt.

Ic duchta omma Roelant

Verradenesse optie hant"

Die coninc sprac: "Ghi seyt waer!"

Guelloen dedi vangen daer.

Doe wert Guelloan ghescant,

Dat men den coken bevel te vaert.

Elc sloechen ende trec sinen baert,

Si bondenne met ringhen,

Ende deden enen somer bringhen,

Ende settens daer op onwerde,

Ende voerdene herde,

Des sien leverden den coninc;

Dats waerlike dinc.

Die Fransoyse doe spraken:

"Mochten wi Roelande ghenaken,

Soe wine levende vonden,

Wi souden slaen diepe wonden."

Maer si duchten strange

Dat si merren souden lange.

Si saghen na die sonne.

Si seiden Gode dat Hi hen onne

Dat si dages hadden meer

Om te wrekens haren heer.

Kaerle reet al dat hi mochte

In sereghen ghedochte.

Ende die hem reden naer

Dreven groet mesbaer.

Si maecten passen overal

Beide op berch ende in dal.

Sine wouden niet liden,

Daer men omme mochte riden.

Doen sprac Kaerle, die vrieë:

"Nu halpt, Santa Marie!

Dits mi van Gueloen comen,

Dat habbic wel vernomen.

Die scriftuere vertellet ons wel

Dat sine vorders waren fel.

Si sloeghen den kaysar Juliene,

Dat groet moert was te sine;

Int cappittel ta Rome sijt daden,

Daer sine gheslachte hem hadde verraden;

Ende vermordene sciere

Ende worpen in enen viere."

Hi hadder twantich dusant

Met hem bracht int lant.

Si waren swert als aterment,

Ende ru als een rent,

Beide anscijn ende hands,

Maer wit waren hare tande.

Alsic hebbe vernomen,

Waren si nu te wige comen.

Hare teyken si riepen,

Ten Fransoysen si liepen.

Doen sprac die grave Roelant:

"Nu wert ons martelie te hant.

Wi moeten ons vercoepen soe,

Dats onse viande werden onvroe.

Edel Fransoyse, penst om die ere.

Wi vechten met onsen Here!

Wi selen dorebreken

Ende onse ghesellen wreken.

Nu hoch! ghi adele Vranken,

Dats u God moete danken!"

Doen sprac die coene Olivier:

"Ghi kerstenen van harten fier,

Elc besta hondert man!"

Doen reden si coanlike an.

Alse die Sarrasine worden gaware

Detter Fransoysen scare

Was alsoe clane,

Spreken si ghemene

Lachter den coninc des,

Dat hi gevloen es.

Galifer sat op een ors starc,

Hat was wert meneghe marc.

Hi was een overdadich man,

Oliviere reet hi an,

Ende stacken ten rugge in,

Des was een vreselyc begin,

Dat die spere ter borst uut quam.

Als Galifer dat vernam:

,Vrient" seyti, "du best geraect.

Bi u wart nemmer wijch gemaect.

Die coninc list u qualike hier."

,Du lieges!" sprac Olivier.

Hautecleer hi verdroech,

Ghalifer hiere mede sloech,

Ende cloefden teen slaghe

Thoeft af toten craghe.

Olivier sprac mettien:

(ontbrekende regel)

Olivier was ghewont

Dat hem die doet was cont.

"Ey, Roelant, ic sal u ghebreken,

Lieve gheselle, helpt mi wreken!"

"Ay, gheselle, staet u alsoe,

Sons werdic nemmermer vroa!

Wijsten mi, ic seIne slaen,

Die u dit heeft ghedaen."

"Over hem willic niet claghen,

Ic hebben toten tanden gheslaghen."

Selc mort was nie ghewrocht

Noch ridder diere vercocht.

Sos lange si beide vochten

Dat Olivier nemmer en mochte.

Doen sprac hi openbare:

,Lieve gheselle, comt hare,

Wi moeten met rouwe sceden."

Doen ontvielen die tranen hem beden

Uten ogen haestelike

Ende weenden bitterlike.

Olivier verseerde sine wonde;

Dbloet ran hem uten monde,

Ende viel in onmacht thant.

Doen sprac die grave Roelant:

"Hulpe God, lieve here,

Ic vruchte dat beten sere.

Betic van minen orsse neder,

In commer niet op wader.

Ay lieve gheselle, Olivier,

Moeten wi nu sceden hier!

Dat es mi de droefste dach

Die ic nie met oghen sach!

Kaerle verliest heden sere,

Dat hem gaet ane sijn ere."

Van rouwe die hadde Roelant

Viel hi in onmachte te hant.

Maer saen hi bequam.

Toen sach hi ende vernam

Olivier ten wigewaert gaen,

Die vander onmacht was opgestaen.

Hem waren vardonckert daer

Die ogen scoen ende claer.

Nochtan dedi groot genent

Ende ghinc vechten al blent.

Die edel grave Roelant

Volgede Olivier thant,

Ende nam sijns ware

Inder Sarrasine scare.

Als Olivier vernam

Dat Roelant bi hem quam,

Gaf hem Olivier een slach,

Want hijs niet en sach.

Doe sprac die grave Roelant

Tote Oliviers thant:

"Lieve Gheselle, waer bi

Soe hebdi geslagen mi?"

"Lieve gheselle, inne sie u niet.

Mi es leet, dat mi as gesciet.

Verghevet mi dor Gods ere,

Want het rouwet mi herde zere."

Doen sprac Roelant: "Olivier,

Ic vergheeft U gerne hier."

Olivier neech hem dor dat

Ende trac achter een luttel bat.

Want hem porde die doot,

Die hem dede pine groot.

Hi viel neder op erde

Ende bat Gods werde:

"Here, vergeeft mijn mesdaet,

Ende hebt mijnre zielen raet.

Wilt hare verlenen hemelrike,

Want ic u gatrouwelike

Ghedient heb al mijn leven;

Noyt en woudic u begaven!"

Doen benedidi Kaerle, den here,

Ende dancte hem alder ere,

Die hi is van hem gewan,

Ende Roelant boven alle man.

Sijn hande hi ten hemel stac,

Daer na hi nemmer an sprec.

Dus bleef Olivier doot.

Roelant hads rouwe groot,

Ende weende herde seere,

Ende badt onsen Here

Datti der zielen plege

Ende te hemelrike gewege.

Van rouwe die hadde Roelant

Viel hi in onmacht thant.

Als hi bequam haddi toren,

Datti Oliviere hadde varloren

Sonder Gautier ende Tulpijn van Riemen.

(ontbrekende regel)

Doen sprac Geutier sniemen

Als hi gevloen quam,

Ende hi Roelant vernam:

"Nu hort hier, grave Roelant,

Hats also met mi bewant,

Dorsteken ben ic ende gewont

Toter doot, dat si U cont.

Grote mort as hier gewrocht;

Dat hebben si diere becocht."

Doen dit sprac die wigant,

Verkinden de grave Roelant.

"Gautier." seiti, "sidi dat?

Ic hebbe U in menege stat

Herde manlike gesien,

Maer noit en woudi vlien."

"Soe en haddic nu gedaen;

Ic wille bi U sterven saen.

"Segt, waer sijn ons gesellen?

Condire ons et af getellen?"

"Jayc, si hebben ons begeven

Ende sijn alle doot bleven.

Ghine sietee levende nemmermeere,

No die coninc, onse heere."

Doen horte dors Roelant

Ende nap: "Monjoye!" thant.

In die porsse hi reet,

Na die viande hi smeet.

Sijn geselscap was niet groet,

Daer hi quam in groter noot..

Hem volgden Tulpijn ende Gautier,

Die coene waren ende fier.

Doen versloecher Roelant

Wel XX metter hant;

Gautier VII, Tulpijn vive

Roefden siere venden live.

Doen seiden die Sarrasine:

Dese doent so wel an scine

Dat si ons leet doen utermaten;

Nochtan selen si tleven laten."

Roelant, de grave fier,

Tulpijn ende Gautier

Bleven tsamen op der heiden,

Datsi niet en wouden sceiden.

Qualic dorsten hem genaken

Die Sarrasine, in waren saken.

Met gavelotten ende met scichten

Scoten si even gedichte.

Gautier wert dorscoten daer,

Dat saggic u over waer.

Tulpijns ors scotense doot,

Detti moest vallen in der noot,

Ende ghinc te voet slaen,

Dat zeggic U sonder waen.

Die bisscop Tulpijn riep

Daer hi te voet vechten liep:

(ontbrekende regel)

Dat orcont die was opt velt,

Dat wi hebben ghetelt:

Die goede grave Jelijs

Maecte dese geste, des sijt wijs.

Hi souder noede, sonder waen,

Loghene toe hebben ghedaen.

Waer oec jement diet wedersede,

Hi hedde mijnre herten lede.

Doen vinc Roelant ten zwerde

Ende ginc vechten herde;

Alsoe gewont else hi was,

Sloech hire XXX int gras,

Datti wert vermoyt zeere,

Detti qualike mocht meere,

Ende was droeve om sijn verlies.

Hem scorde de tempel doen hi blies.

Hi sette den horen te monde

Ende blies ene lange stonde,

Dat hem dede onsochte,

Eer hi den luut volbrochte.

Karel horet daer hi was,

Ende waert gheware das.

Doen sprac Kersl thant:

"Noch horic, Roelant

Sal ons ghebreken saen,

Dat hebbic ant blasen verstaen.

Dier wille sijn, sal niet sparen."

Doen dedi blasen te waren

Alt gheblas datter was.

Roelant verblide das,

Dat as waerlike dinc,

Dat hem na was die coninc.

Tgheluut was groot overal,

Beide op berch ende in dal.

Die Sarrasinen hen onderspraken:

"Kaerle beghint ons ghenaken.

Ten doch niet dat wi ons sparen.

Wi moetae ons anders bewaren,

Want blijft levende Roelant,

Sos verlissen wi Spangien lant."

Als die Sarasinen dat vernemen,

Tracker Illl hondert te samen,

Ende daden op Roelands daer

Aen assaut fel ende swaer.

Ende Roelant en wilde niet wiken,

Maer vacht als een leu, waerlicke.

Roelant stac ende Tulpijn sloech,

Ende daden hen leet ghenoech.

Want si waren onvarvaert,

Ende vochtan als liebaert.

Die busscop Tulpijn, hi riep

Daer di te voete vechten liep:

"Kert hiarwert, edle ghenoot.

Ic wille bi U bliven doot.

Want ic hebbe die stadt ghenomen,

Daer ic niet af en wille comen."

Doen sprac die grave Roelant:

"Tulpijn, des wet ic u danc.

Laat ons vechten overal.

Kaerle comt, die ons wreken sal."

Doen sprekan die Payen:

"Dese en willan niet vlien,

Wet hulpt ons strijt begonnen?

Si en moghen niet sijn verwonnen."

(ontbrekende regels)

Vent hi ligghende Olivier.

Hi nampen in den aermen sijn

Ende droechen voer Tulpijn.

In enen scilde dat hine leide

Voor dien busscop op die heida.

Die busscop sagansa al gader

Ende bavalse den hemelscen Vader.

"Ay, Olivier", sprac Roelant,

"Van groter daet waerdi becant,

Ende goat ridder ende coene,

Des graven Reiniers sone!

Ghi habt Kaerle ghedaen groet eere,

Ende van menigen lende ghemaect heere."

Roelant dreef groet mesbaer

Om sine ghesellen daer:

"Mi ware leet, soude ic langher leven,

Sint dat ghi allen doot sijt blaven."

Van hem selven wert hi onbedacht,

Ende vial neder in onmacht.

Doe sprac die busscop Tulpijn:

"God moet U ghanedich sijn!"

Ende stont op alte hant,

Ende nam den Olifant.

Couda fonteine hier mede reicte

Daer hien mede verqueicte.

Doen richti hem op ter stont.

Hen beiden was die doot cont;

Ende die busscop crancte seere,

Daer soe sterf die haers.

Alse doen Roelant ghesach

Dat die busscop doot lach,

Claegdine vele seere,

Ende bad Gods Onsen Heere

Dat hi sijn siele te paradise

Gheweghe ende gewijse.

Roelant doen wel bakinde

Dat hat naecte sinen inde.

Die hersenen liepen hem uter oeren,

Daer hi den tempel af hadde verloren.

Duerendale hadde hi in sijn hant

Ende oec den olifant;

Ende ghinc doen, alst wilde God,

Te Spaengien wert I bogescot.

Alsoe ghinc hi elleene

Daer hi vant II merber steene

Onder twee boemkine,

Dat hem wert te groten pine.

Als hi daer quam, ghebrac hem cracht,

Ende viel neder in onmacht.

Dat heeft I Saresijn vernomen,

Die daer alleen was comen,

Ende maecten doot ende lach al stille,

Om te doene sinen wills;

Met bloede was hi besleghen.

Als Roelant was nader gheleghen,

Stont hij op ter vaert,

Ende liep ter stede waert

Ende waende wel te voren

Tswert hebben ende den hooren,

Ende waendet in Arabien draghen,

Dat hijs niement en soude ghewaghen.

Maer Roelant doen bequam,

Ende als hi dien Sarasijn vernam

Ende hien metten oghen siet:

"Dune best van minen ghesellen niet,"

Sprac te hem Roelant,

Ende verhief den olifant;

Soe seere hien verdroech,

Dat hi den ghenen doot sloech,

Ende sprac: "Hoe wertstu soe coene

Dattu dit bestonts te doene,

Dattu nemen wouts mijn swert?

Du best wel der doot wart.

Dor di hebbe ic minen horen

Ghescaert in dat wide voren,

Soe datter af es ghevallen

Beide gout ende cristallen."

Doen porde Roelant die doot,

Die hem dede anxte groot.

In sijn hant nam hi Duerendale,

Dat segghic u met warer tale,

Ende sloech driewerf op den steen,

Dan as loghene negeen.

Hi en scarde no en winde

Vander hilden totten ynde.

Anderwerf hine verdroech

Ende opten steen daer mede sloech,

Datter aen groot stuc ghevel.

Des mochdij mu ghelooven wel.

,Ay, Duerendale" sprac Roelant,

"lc wane, God maecta die metter hant.

Du an moghes niet sijn ghebroken.

Du hebs Gods vianden ghewroken;

Di en draghe nemmermeer man,

Datten yemen varcoenen can.

Ic bidde Gode dat hij niet an ghehinghe

Dat dit swaert die kersten dwinghe,

Ende dat aen onsa side blive!

Hats ghedaen met minen live."

Roelant crancte seere

Ende riep: "Ghenade, live Heere!"

Ende claghede sijn sonden herde

Ende viel neder op die erde.

Doen leit hij onder hem wale

Beide den horen ende Duarendale.

Hi bad Gode met sueter bede

Dat hi sijn siele ten paradijs ghelede.

God selve sinen inghel sende,

Daer die grave Roelant ende.

Doen Kaerle in Roncavale quam,

Wert hi serich ende gram.

Hi vant groet volc versleghen,

Beide aen heiden ende aen weghen.

Hem en dochts gheen lrdr sijn,

Daer an lach payen och ksrstijn.

Daer nap Kaerle te hant:

"Waer sidi, neve Roelant!

Waer sidi, Tulpijn ende Olivier!

Sampsoen, Anceus ende Inghelier!

Waer sijn die XII genosten ghevaren?"

Menich daer in onmacht viel, twaren,

Die broeder vant den broeder doot,

Die vader sijn kint, dat es jamer groot.

Die hertoghe Neymes sprac doe

Kaerle dapperlijc toe:

"Hers coninc" seiti, "twaren,

Hier en helpt geen kermen noch ghebaren.

Wi hebben allen vael verloeren.

Last ons wreken onsen toren.

Soe wi langher merren,

Soe onse vianden meer ontferren.

Ic sie tghestof van haren karinen.

Wilt God, wi sullen hen doen finen

Die mort die si hebben ghedaen,

Eer si ons yet verre ontgaen."

Si spraken alla doe:

"Ay Godt, help ons daer toe!"

Die coninc bevael Geboene

Die schieltwachte te doenne,

Ende Tibaude dat hi sal

Die doden wachten overal,

Dat se wolf noch lyoen

En ghenaket noch griffioen.

Doen dede Kaerle, die Gods vercoren,

Blasen alle sijn horen;

Ende reden, tes si vernamen,

Dat si biden vianden quamen.

Als Kaerle dat ghesach

Dat hem ghebreken soude die dach,

Viel hi vele weerda

Neder op die eerde,

Ende bat Gods den goede

Door sijn oetmoede,

Dat Hi die sonne dede staen,

Dat hi die vianden mocht slaen.

Doen sprac te hem haestelike

Een inghel van hemelrike:

"Kaerle, u en sal daghs niet ghebreken.

Vaert U haestelijc wreken

Over die u daden toren;

Want die bloem hebdij verloren."

Kaerle en heves niet vergheten,

Ende es saen opgheseten,

Ende dancte des Onsen Heere

Diepelijc van der eren

Die Hi hem doen woude,

Datti den dach lenghen soude.

Die Sarasine, diet becochten,

Vloen dat si mochten.

Tot Saragoysen dat sise jagheden,

Dat hen die tonghe rageden

Ute haren monde.

Men sloechse als honde.

Voor hen vonden si een water diep,

Dat utermaten seer liep.

Si en vonden scep noch barken;

Die Sarasinen verdronken starcke.

Op Mamet si riepen

Dat hise hulp uten diepen.

Dies si hedden cleyn te bet,

Want si verdronken alternet.

Als Kaerle sach, te waren,

Dat si allen verslaghen waren

Oft verdronken in die riviere,

Doen keerdi weder sciere,

Ende dancte onsen Heere

Diepeleke van der eeren

Die Hi hem hadde ghedaen,

Dat Hi die sonne dede staen.

Des sprac Kaerle, die heere:

"Hats herberghens tijt tameere.

Wi en connen te Roncevale

Nu niet comen wale.

Ons perden moeten eeten gras,

Want si moede sijn ende las.

Wi moeten hier ontbeiden.

Doet af die ghereyde:

Si hebben hongher ende dorst seere."

Te beetenne gaf orlof die heere.

Die moede as van dachvaerden

Slaept vast op der aerden;

Also dede Kaerle daer,

Dat seg ic u over waer.

Daer en deds niemen wachte

In allen dien nachte;

Sonder elleen God, die goede,

Was der kersten hoede.

Oec soe sendi, waerlike,

Enen inghel van hemelrike,

Die sijns soude namen goem;

Ende brochten in enen droem,

Dat III griffoenen quamen

Daer si groten scade bi namen,

Ende sen onghewederte groot;

Ende dochten Roelant wesen doot.

Oec docht hem comen een vier

Alte snel ende onghehier.

Daer na Kaerle vernam,

Dat een lioen quam

Grammelic te hem wert,

Daer hi seer af was ververt,

Dien hij ontgaen niet en conste.

Te roepene hi begonste

In sinen droem harde zeer.

Dus lach Kaerle, die heer,

Van droemene tonghemake.

Nochtans en wert hi niet in wake.

Ende na desan vaers

Dochten dat hi in Vranckerijc ware,

In sinen peyse, ghevaren.

Doen sach hi wel XXX baren

Comen, als hem dochte,

Die elc als een man spreken mochte,

Ende hiesschen dat hi hen gave

Haer maech: sij souden daer ave

Salve rechten ende wreken.

Aldus consten si hem spreken.

Een reude lieper van sinen hove,

Die hem dienen woude te love,

Vachten jeghen dien meeste.

Sos tellent ons die jeesten.

Nochtan en wist hij niet wie verwan.

Aldus droomde den edelen man.

Marcelijs, die coninc,

Dat was waerlike dinc,

In Seregoysen hi vloe.

In den vergier beetti onvroe.

Hi hadde verloren zwaer pant,

Beyde aerm ende hant.

Dat dede Roelants swert.

Hi was seer verveert,

Ende gaf op scielt ende spriet.

Hi en wilde meer vechten niet,

Want hi was seer versacht,

Ende viel neder in onmacht.

Doen quam te dier stonde

Sijn wijf Breymonde,

Ende weende vele seere

Om dien mesval van haren heere.

Sij vliekae haer God

Ende wederseden sijn ghebot,

Omme datti niet en hadde ghedaen

Detsi den sagha hadden ontfaen.

Ende seide: "Die U dient, waerlike,

Ghi bestadet qualijcks;

Want ghij sijt van cranken lone."

Sie namen hem sijn croene

Ende voerdene onsochte.

Elc sloechene die mochte.

In een ketene sien hinghen;

Hi en mocht hen niet ontspringhen.

Met stocken sien blouwen

Dat hem sijn leven mocht rouwen.

Ende Tervogante mede

Sloeghen si ontwee sijn lede

Ende werpene in san peliaert.

Mamet an bleef oec niet ghespaert:

En as gheen soe vuul marasch

Als daer hi in gheworpen was.

Als Marcelijs vernam

Dat hi vender onmacht bequam,

Bat hi vrienden ende maghen

Dat sine een camer draghen.

Hi was verweloes ende bleec,

Dat sinen wijve qualic gheleec.

Si weende ende trac haer haer,

Dat segghic U over waer.

Lude riep si doe:

"Ay, Saragoysen, hoe,

Hoe qualic eest u comen

Dat u heere u ghenoemen?

Nu wert verlooren al dat rike.

Dat wetic wel, waerlijcke,

Wie mijnen her daer ghebrac,

Als hij ten wige trac:

Den amirael hetic bloot,

Hine bringhe sijn macht groot

Ende behoude dit lant,

Oft Kaerle winnet alte hant.

Hi es gram ende heves toren

Dat hi sijn volc heeft verloeren.

Est dat si te wighe comen,

Hen allen werdet lijf ghenomen,

Oft si souden behouden dat,

Dat si niet en vlien van der stat.

Hats te desen wige ghesciet

Dat donse vloen ende die haer niet.

Daer bi eest waerlike dinc

Dat niet en vliet haer coninc."

Dit sprac sij met warer tale.


Nu bidden wi Gode alte male

Ende der coninchin Sinte Marien

Dat si ons allen van sonden bevrien,

Soe dat si onser allen ziele

Bevele sinte Machiele,

Als Hij sijn oerdel sal gheven,

Over die doet sijn ende die leven.

Afkomstig van Wikisource NL, de Vrije Bron. "https://nl.wikisource.org/w/index.php?title=Roelandslied&oldid=144146"