Sinne- en minnebeelden III
← Siet, ick legge u voor een weg ten leven… | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Niet sonder vragen → |
Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 14 ]
NIL, NISI MOTA.
III
TEKENT.
Et illam sine tua opera in cubiculum iri deductum domum?
OVID. DE ART. LIB. I.
Exspectet si quis, dum prior illa roget.
ERAS.
Niet sonder vraghen.
Ghy wenst (gelijk het schijnt) u huys te mogen bouwen,
Ghy wenst en anders niet. Maer lieve, segh een reys
Wie trouwt’er in den droom of in een dom gepeys?
Het vryen eyscht versoeck. Geen Echo salder quelen
Dan als haer iemant verght, en dat met luyder kelen;
Wel, tijt dan aen het werk; want siet! een rechte Maegt
En komt niet onghenoot, en gheeft niet ongevraeght.
Nil, nisi mota, dabit.
Coniugis, & multa prole beata domus
Cura sed ulterior tibi nulla, quid? anne moraris
Dum ruat in gremium sponte puella tuum?
Nil agis: intenso demum clamore movetur,
Suêta viatoris quæ modo voce logui.
Nil dare, sponte sua, didicit resonabilis Echo,
Nec dare, sponte sua, bella puella solet.
Iamais Amie sans fatigue, qui la veut, qu'il la brigue.
Robin, en rien faisant jamais on cueille rose,
Ny dame en ville orras, ny Echo dans les bois;
Sy to ne fais ouir ta preallable vois.
Die vraeght leert klappen.
Is niet ghewoon van selfs een woort van haer te gheven,
Maer komter oyt een mensch die maer het minste vraeght
Soo vintmen dat het bosch van haer gheruchte waeght.
Wie oyt tot spreecken verght de tonghen der klappeyen,
Die opent haer den mont, om breet te moghen weyen,
Wie met een slim beleyt ghestole dinghen heelt,
Gheeft oorsaeck, dat een dief aen alle kanten steelt.
Ubi percunctator, ibi & garrulus.
Ni foret alterius garrulitate loquax
Illa silet, quoties presso silet ore viator;
Discit & a populo prætereunti logui.
Ora loquax premeret, nisi percunctator adesset;
Hoc duce tentat opus livida lingua suum.
Probra creat qui multa rogat, qui commodat aurem
Turpia, si nescis, furta receptor alit.
Du demandant le mesdisant.
Si nul ne luy parler premierement commence.
Quant nul chez nous ne faict en demandant le sot,
La bouche du jaseur ne parle pas un mot.
UBI PERCUNCTATOR, IBI ET GARRULUS.
DIcendi modus non penes loquentem sed penes audientem est, inquit Stobæus. Rem tetigit; Detractatio enim ut percunctando excitatur; sic auscultando nutritur; nec unquam, loquax illa Dea è latibulis suis prodit, nisi evocata: ut verò aliquis interrogando auresque faciles præbendo linguacibus istis garriendi ansam dedit, protinus in varios molestæ garrulitatis modulos latè diffunduntur, adeò ut, si uspiam, certè in istis locum habeat illud Poëtæ, Excitat auditor studium. Si contrà prudentior animosiorve aliquis sive seria increpatione, sive vultu ad gravitatem composito sese fabulæ inserat, statim sermonem abruptum eiusque autorem pisce mutiorem conspicias; non secus ac si hostilis facies occurrat & omnia turbet. Maledicis ergo si frænum iniicere vis, animi aversionem vultu exprime, & rem perfeceris: nunquam autem calumniatores deerunt, dum, cui persuadeatur, existit, ait Ioseph.
CHRYSOST.
MAlitia non docetur sermonibus, sed excitatur.
SENEC. HIPPOL.
ALium silere cum voles, prius sile.
Het veel of luttel spreken van yemant, hanght meer aen de toehoorders als aen de spreker selfs; want spreeck-lust en wert nerghens door meer gaende gemaeckt, als met veel te vragen, en vlytich toe te luysteren. Selden komter een klappeye ter bane, soo sy by niemant ghevraecht en wert : maer soo haest als dit lang-getongde ghedierte door vraghen tot spreken een open
krijght, itracx, als uytgelaten zijnde, verspreyt het sich wijt en breet daer henen gelijck een overloopende reviere door het vlacke velt. Komter daerentegen yemant ten nagang, die met een streng ghesichte dese mondtspeelster onder d'ooghen siende een snau toebijt, sy sal terstont swygen als een pissebedde, ende stom staen, als een visch. Isser dan yemandt die een
breedtweyende tonghe wil inbinden? dat hy de tegenheydt, die hy van haer slabberen inwendich heeft, uytwendelijcken metten ghebare uytdrucke,
en 'tsalder mede ghedaen wesen.}}
[ 18 ]
LVC. II. 9.
Bidt en u sal ghegeven vorden, soeckt en ghy sult vinden,
klopt en u fal opghedaen werden.
Die moet een helle stem tot inden hemel strecken,
Want die niet uyt en brenght als woorden sonder kracht,
En hoort geen tegen-spraeck, hoe lang hy antwoort wacht.
Hy dient zijn herten gront met yver uyt te spreken,
Die met een drouve galm wil inden hemel breken,
Alleen die krachtigh bid, en tot den Heere sucht,
Verweckt een wederklanck tot boven in de lucht.
PSALM 33.
Intensis opus est clamoribus, ut sonet Echo;
Dum strepis exiguo murmure, Nympha silet:
Nympha tacet tacitis, sed surgat ad æthera clamor,
Mox responsa tibi, vel geminata, dabit.
Vota quid effundis summis innata labellis?
At tepidas cæli non patet aula preces:
Tende latus clamore, Deus responsa remittet;
Hic pia mens ? hic vox servida, pondus habent.
IAQU. 3. 16.
La priere du juste faicte avec vehemence, est de grand efficace.
(Qu'attend il dans les bois?) n'aura response d'elle,
Celuy aupres de qui le zele n'a nul lieu,
N'est entendu du ciel, n'est exaucé de Dieu
ORA ET DABITVR.
VOcem (quam alii aliter describunt) ego, ut admirandum divinæ potentiæ opus, Deo Opt. Max. imprimis dandam dedicandam, censeo. Tametsi enim, solo mentis ad Deum ascensu, pios non raro Deum alloqui satis compertum sit, maiori tamen energia animus fervens, ope vocis, sese exserit, ac in cælum, ut ita loquar, impetum facit; quam si tacita solum cogitatione Deo preces offerat. Quidni enim orationem & rationem (qua utraque immensa Dei bonitas cæteris animantibus præstantiores nos reddidit) gratum Deo sacrificium offeramus? præsertim verò cum nostra ipsius vox, auribus hausta, animum magis moveat, & (si languor fortè aut diversio) ad Deum veluti reducat. Tria igitur ad preces ritè offerendas, merito requirimus, animum præparatum, nec aliud agentem; corpus submissum & ad humilitatem compositum; & fructum labiorum, id est, vocem imo cordis penetrali emissam. Quæ si coniungamus, exaudiet procul dubio nos munificus ille Parens, si non ad voluntatem, saltem ad salutem.
PSAL. 144.
PRope est Dominus omnibus invocantibus eum in veritate.
BERNARD.
QUando fidelis & humilis, & fervens oratio fuerit, cælum, haud dubio, penetrabit, unde certum est quod vacua redire non possit.
DE stemme (die den eenen aldus, en den anderen also beschrijft) oordeelen wy, als een bysonder werck Godes, sonderlinghe aenden selven toe-gheeygent te moeten werden. Want al ist soo dat veel god-salige alleenlijck door het opheven des ghemoets, gewoon zijn tot God te bidden: evenwel nochtans salmen een vyerich gemoet, door hulpe vande stemme met meerder kracht voelen uytbersten, en met grooter ghewelt teghens den hemel als een uytval doen, dan of yemant alleenlijck door den ghedachte zijn ghebeden Gode opdronge. En waerom doch en souden wy niet met alle de wercktuyghen so des lichaems, als des ghemoets, den Schepper van beyde, zo ten besten wy konnen vereeren? waerom en souden wy niet beyde die
dinghen, waer door wy van Godt zijn verheven boven andere ghedierten, hem eerbiedelijcken opdraghen, te weten woorden en ghedachten? waerom en sullen wy niet den gheheelen mensche Gode opofferen? sonderlinghe na dien ons eyghen stemme, terwylen wy bidden, van ons ghehoort zijnde, daer toe dienstich is, om ons sinnen meer op te wecken, en t'elcken als die schijnen te willen gaen dwalen, wederom als tot God te brenghen.
Wy houden daeromme datter drie dingen noodich zijn, om wel te bidden, te weten eerst, een wel bereyt gemoet, ledich van alle andere bekommeringhe: ten tweeden, een lichaem gantsch en al gestelt tot nedericheyt ende ten derden de vrucht onser lippen, dat is, een stemme uyt het binnenste onser herten krachtelijck uytghedreven. Welcke drie dinghen indien wy in ons gebet te samen voeghen, soo en isser gheen twijffel aen te slaen,
of God wil ons ghewisselijck verhooren, indien niet nae onsen wille; immers t'onsen besten.