Theo van Doesburg/Brief aan Antony Kok/7

Uit Wikisource
Brief aan Antony Kok, 22 september 1915
Auteur Theo van Doesburg
Datering 22 september 1915
Instelling Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
Verzameling Van Doesburgarchief
Bron Evert van Straaten (1983) Theo van Doesburg 1883-1931. Een documentaire op basis van materiaal uit de schenking Van Moorsel, 's-Gravenhage: Staatsuitgeverij, ISBN 90-1204-216-X, p. 46.
Auteursrecht Publiek domein

... Veel meer impressionistisch-geestelijk is de “Volle nachtkroeg”.
Dit vers deed mij sterk denken aan eenige Italiaansche verzen: de stroom b.v. van Palazzechi. Er zijn dus Italianen, die zonder ’t te weten in deze trant werken. Er zijn hollanders (al is ’t er maar een) die met klanken werkt, en veel dieper dan met woorden.
Dit vers is volmaakt goed in zijn stijl.
Eenige tijd geleden had ik ook ’n opzet in deze geest. Het heette “buurtpraatje” en zou tot mijne groteske verzen behooren. Het begon:
      A-
      aba-
      ça ça-
      ça ça ça-
      ça
      da,
      da, da.
      da da da –


Later hoop ik ’t te kunnen maken. Ik had er geen enkel woord in willen hebben alleen klanken; daar ik alleen maar klanken hoorde (– ik zat bij een boer op het “stilletje” –) en zag toch door die klanken alles wat er voorviel. Vrouwen hadden het druk over een kindje en een van hen had zoo’n kleine op de schoot. Het deed mij denken aan ’n regen van klanken en ik besloot dit in vers te brengen. ’k Heb ’t echter nooit aangedurfd. Daarom vind ik het zoo enorm dat jij met de band van het “woord” gebroken hebt. Natuurlijk moet er voor “het woord” iets in de plaats komen wil het vers ’n stut hebben en dat iets is de “Voordracht”.
De klanken moeten leven en geleefd worden niet gelezen. Evenals bij de muziek, de noten niet gespeeld maar “beleefd” en bezield moeten worden.
Poësie is in de juiste betekenis: het in woorden of klanken ogenblikken uitleven van mijn indrukken, gedachten en gevoelens. Rijm mag slechts bij uitzondering instinctief gebruikt worden.
Er moet echter altijd iets in de plaats komen voor dat wat wij er uit nemen. Voor het Rijm moet b.v. de maat in de plaats komen. Voor de prosodie: het rythme. (het instinctief rythme)...