Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Logica (2)

← Lo­gi­ca. Bevvijs­konst

Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1644) door Cesare Ripa et al., vertaald door Dirck Pietersz Pers Lo­gi­ca. Be­wijs­konst, p. 57

Lo­gi­ca. Be­wijs­konst →

Uitgegeven in Amstelredam door Dirck Pietersz Pers.

[ 57 ]

Logica. Bewijskonst.

EEn Vrouwe die bedeckt is van aengeſicht, in ’t wit gekleet, met een bovenrock van verſcheyden verwen, vertoonende dat zy met geweldige kracht van handen eenen knoop wil maecken in een ruw dick touw, ter ſyden haer leyt vlas of hennip om andere touwen te maecken.
 Het gedeckte aengeſicht van deſe beeldniſſe, vertoont de ſwaerigheyt, en hoe ’t onmogelijck is ten eerſten aenſien, dieſelve te kennen, gelijck het ſommige meenen, als die daer geloven, dat wanneerſe haer verſtand ſlechts ſes maenden daer in hebben beſigh gehouden, dat het noch al te veel is: daerſe in ſes jaeren daer nae noch haere bepaelinge niet weeten: Om het eerste aenſien uyt te drucken, ſoo wort het aengeſicht vertoont, overmits het geſichte het eerſte is, waer op de Menſche ſiet.
 Het witte kleet worter door de gelijckniſſe van de waerheyt by geſtelt, gelijck boven geſeyt is, diewelcke door veele waerſchijnlijcke dingen bedeckt is, waer op veele ſtaerende, ſoo ſienſe deſelve daer door, en datſe onder verſcheiden verwen bewimpelt is. Want de waerheyt, door waerſchijnlijcke dingen en door behoorlijcke manieren van trap tot trap voortgebracht zijnde, ſo komt eyndlijck de bewijsreden, diewelcke is als een kaſſe, waer in de waerheyt leyt beſlooten: en wort daer nae geopent door de ſleutels, als geſeyt is, van ſchickelijcke beſluytredenen, die door de verſcheydene verwen worden uytgedruckt, diewelcke wel eenige gelijckheydt hebben met het licht, maer daerom hebbenſe ſoo veele lichts niet, als het wit, ’t welck haere allerſuyverſte werckinge is.
 De koorde waer in zy den knoop ſtrickt, betoont, dat dat een vaſt beſluyt is, ’t welck voornaemlijck beſtaet in de meeninge van den Bewijsredenaer: en van de gelijckeniſſe van ’t touw wort geſeyt, dat de Bewijsredenaer den Menſche ſoodaenigh bind, dat hy niet anders weet als jae te ſeggen: en in ’t tegendeel, in de waerheyt, die van hem vertoont wort, en in ſijne proeve, diewelcke in deſe konſt gegrondet is, ſoo zijn ’t onoploſſelijcke knoopen, voor andere konſten, hoedanigh die oock mogen weſen, ’t zy datſe het door kracht of door ’t verſtand doen. En de ruwigheyt van het touw, bediet de ſwaerigheyt van de stoffe.
 De hennip die op der aerde leyt, betoont, dat het ampt van de Bewijskonſt niet alleen is een knoop te leggen in een gemaeckt touw, maer oock om ’t ſelve touw te verſorgen door haere eygen konſt, ’t ſelve te hulpe komende door eenige beginſelen van de natuere, leerende haere naemen, voorſtellen, en alle andere deelen, kennen, als een wercktuygh van de bewijſinge, ’t welck is haer waerachtigh en oprecht wercktuygh.