Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Magnanimita (1)

‘Magnanimita. Grootmoedigheyt’ door Cesare Ripa

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 188-189. Publiek domein.

[ 188 ]

Magnanimita. Grootmoedigheyt.

EEn ſchoone Vrouwe met een vierkant voorhoofd en verheven neuſe, in ’t goud gekleet met een Keyſerlijcke kroone op ’t hoofd, ſittende op een Leeuw, hebbende in de rechter hand een Scepter, en in de ſlincker een Overvloets hooren, waer uyt goude penningen worden geſtort.
De Grootmoedigheyt is een ſoodaenige Deughd, die beſtaet in de eedele beſtieringe der hertztochten, en wort alleene in die gevonden, diewelcke waerdigh gekent worden, om van verstandige Mannen geeert te worden, weetende dat het gemeene Volx praetjen dickwijls tegens de waerheyt gaet: zy verheft ſich niet door al te grooten geluck, noch zy werpt ſich door te grooten tegenſpoet niet in eenigh deel te gronde, maer verdraeght alle veranderingen des Werrelts met een gelijckmaetigh gemoed, een afkeer hebbende van iet ſchandelijx te doen, om de Wet van de eerbaerheydt niet te ſchenden.
Zy is een ſchoone Vrouwe, met een breet voorhoofd en verheven neuſe geſchildert, [ 189 ]nae de gelijckniſſe van den Leeuw, en dat nae de Menſchkenninge van Ariſtoteles.
Met goud iſſe gekleet, vermits deſe ſtoffe bequaem is, om veele eedele invallen van een milddaedigh en grootmoedigh gemoed in ’t werck te ſtellen.
De kroone, die zy op ’t hoofd draeght, en de Scepter in de hand, daer van bediet de eene de Eedelheyt van de gedachten, en de Scepter, de macht om dieſelve uyt te voeren, om te doen weten, dat ſonder deſe twee dingen, het onmooghlijck is, de Grootmoedigheyt te oefnen. Weſende alle goede aenwenſt een werck van ſonderlinge naerſtigheyt. De Grootmoedigheyt wort vertoont, datſe is een heerſcherinne van de vuyle hertztochten, en een milde uytdeelſter van de middelen om een ander weldaet te doen, en dat niet uyt een ydele eere of gemeene toejuyginge.
De Grootmoedige, zijn door de Poëten, by den Leeuw vergeleken, want hy vreeſt niet voor de macht van groote Dieren, de kleyne niet waerdigh achtende: hy is een milddadigh vergelder van ’s anders weldaeden, en hy verberght ſich nimmermeer, wanneer hem de Iaegers vervolgen: en als hy ſich vind ontdeckt, ſoo wijckt hy niet anders, dan dat hy ’t gevaer, ſonder de uyterſte nood, niet wil ontwijcken. Deſe beeldniſſe is met toegeſlooten oogen op de munte geſtelt: want de Grootmoedigheyt, moet, om een ander wat te vereeren, betrachten, dat de gedachten niet moeten weſen om eenige vergeldinge, daer voor te genieten, waer uyt oock dit ſpreeckwoort is gekomen, Geeft van ’t uwe met geſlooten oogen, maer ontfanght met open oogen weder van een ander.
Donus maelt dese beeldniſſe een weynigh verſcheyden af, ſeggende, men ſoude een ſchoone Vrouwe maecken met een Keyſers kroone, prachtigh gekleet, met een Scepter in de hand, en rontom haer eedele Palleyſen, en Hoven van ſchoon uytſicht, ſittende op een Leeuw, met twee kinderkens voor hare voeten, die malkanderen omhelſen, waer van ’t eene veel goude en silvere penningen werpt, ’t ander hout een waeghſchael en het rechtſwaerd van de Iuſtitie in handen. De prachtige en koſtelijcke timmeringen, paſſen veel beter totte prachtigheyt als tot een ander heldiſche deughd, want die beſtaet meer in groote koſten en verquiſtingen van geld, als totte Grootmoedigheyt, die een beſtierſter is van de genegentheden. ’k Weet niet waerom mogelijck Donus ſal gemiſt hebben, ten waere dat hy miſſchien wilde ſeggen, dat de Prachtigheyt niet ſonder de Grootmoedigheyt voor den dagh komt.
Van den Leeuw ſchrijftmen, dat als hy met ſijnen vyand vecht, ſoo ſiet hy hem niet aen, om dat hy hem geen vreeſe ſoude aenjagen, en daerom komt hy hem te moediger onder oogen, en daer nae treet hy met trage ſchreeden of dappre ſprongen weder nae ’t boſch, met vaſt voornemen, om niet te doen dat ſijne eedelheyt ſoude onbetaemlijk zijn.
De twee kinderkens vertoonen datmen alle ſwaerigheden met een gelijcke maete, moet omhelſen, uyt liefde van ’t eerbaere voor ’t Vaderland, Ouders en Vrienden, en voor de eere, om rijcklijck uytdeelinge te doen, tot alle eerlijcke ſaecken.