in Saksen in 1750 door een vreemdeling verrigte transmutatie. Wat hiervan zij, laat ik in 't midden.
Het raadselachtige van deze alchemisten ligt niet zoozeer in de transmutatiën, die aan hen worden toegeschreven—deze toch zijn van geen anderen aard, dan die, welke het gerucht ook aan erkende bedriegers toeschreef,—maar meer in hunne geheele handelwijze en persoonlijkheid. Vooral is dit op seton, philaletha en laskaris van toepassing,—minder op wagnereck en sehfeld. Wat noopte de drie eersten, van wie men vrij stellig weet, dat zij nergens pogingen aanwendden om van anderen geld te erlangen en daarentegen veel geld te koste legden aan de uitbreiding van het geloof aan de alchemie,—wat noopte hen zóó te handelen? Of de verhalen aangaande deze mannen in alle bijzonderheden al dan niet juist zijn, doet niets ter zake, daar het vreemde dier verhalen meer ligt in hetgeen zij ons niet zeggen, dan in de gebeurtenissen zelve. Intusschen is er ook in deze laatste veel zonderlings. Wat bewoog b.v. laskaris zich zooveel moeite te geven, als hij zich inderdaad gegeven heeft, ter bevrijding van bötticher, wien hij maar weinig kende, en die zijn ongeluk aan zijne eigene praalzucht te wijten had? Deze vragen zijn niet gemakkelijk te beantwoorden. Maar wie kan zich altijd rekenschap geven van de beweegredenen, die den mensch nopen om zóó en niet anders te handelen? Wie kan daarbij zeggen, waartoe iemand komen kan, gedreven door de zucht om zich bij de wereld een aanzien van geheimzinnige grootheid te geven,—eene zucht, die misschien tot evenveel kwakzalverijen en bedriegerijen aanleiding heeft gegeven als de begeerte om zich te verrijken? De bescheidenheid en terughouding, waardoor de drie genoemde alchemisten zoo gunstig afsteken bij verre de meesten hunner confrères, moest den goeden dunk, dien zij wenschten in te boezemen, zeer verhoogen en werd bovendien door de voorzigtigheid dringend aanbevolen.
Wat hebben wij nu over de alchemie te denken? Een kort woord daarover moge dit opstel besluiten.
