Hendriks tijd. Het oogenblik, waarin de dolheden van den tulpenhandel tot het verledene behoorden, en wie er door verrijkt waren of verarmd, beiden hadden er door geleerd; die andere dolheid, de remonstrantsche religie-twisten sluimerden… voor eene wijle altoos… door de voorzichtige politiek van den stadhouder, wiens degen vele sterkten en grensplaatsen had herwonnen, gelukkige krijgskansen, die hem tot den oorlog geprikkeld zouden hebben, zoo niet het belang van den Staat tot den vrede had gemaand, vermaning door de handelwijze der Staten wel krachtig aangedrongen. Zoo hadden dan die overwinningen de strekking, om ten laatste tot een vrede te komen, dien het Bondgenootschap met de Noordsche Mogendheden en de nieuwe invloed door de verbintenissen met Frankrijk, al meer en meer voorbereidden, hoewel de Prins de werkelijke sluiting niet heeft beleefd. De West-Indische maatschappij was pas in vollen bloei, en de ontzenuwing harer kracht door overspanning was nog niet gekomen. Zij alleen zond toenmaals nog hare vier vloten uit, en liet ze beschermen door 72 oorlogsschepen, niet anders dan of zij op zich zelve eene zeemogendheid ware geweest. De schatten, die zij in het land bracht, en die alleen bij millioenen werden geteld, meest onder den handelsstand verdeeld, voerden de kern der natie op tot een rijkdom, die de bron was van eene weelde, als geen later tijdvak heeft gekend, en die tegelijk haar invloed oefende op alle kunsten, die zij kweekte en steunde, en bedeelde uit haar ruimen schoot.
Het was zeker geen ongelukkige inval van de Koningin Maria de Medicis, waar zij als ballinge omdoolde buiten haar rijk, zich in de zon van die welvaart te komen koesteren; en de jonge republiek, fier op hare jeugdige kracht, op hare nieuwe vrijheid, gekocht door eigen bloed; op haar goud, den prijs van de stoutste volharding, vond er haar trots in, al hare voordeelen ten toon te spreiden voor het oog van het vernederd Koningschap, voor het oog der Koningin van datzelfde rijk, waar zij zelve in de vorige eeuw met zooveel ootmoed en zooveel bewegelijke noodkreten, hulp was komen inroepen, met beloften van onderwerping, die niet eens waren aangenomen; en de triomftocht, dien ze de dochter der Medicis had voorbereid, bij hare doorreize door de provinciën, was nog meer hare
