»En nu vaartwel, Mylords!” sprak zij eindelijk »weest Gode aanbevolen, en onthoudt beide de spreuk: Quidquid agis, prudenter agis et respice finem! — (wie handelt, handele voorzichtig en lette op het einde.”)
Courtenay had geene der redenen door Elisabeth aangevoerd, wederlegd. De geschiedenis heeft het thans gedaan. Men weet, dat Philips nooit in Engeland eene inquisitie heeft durven in voeren, dat zijn gezag er zeer beperkt was, en dat hij zich daar nooit den grooten kettervervolger betoond heeft, dien zij in hem vreesde. Het zij dan uit voorzichtige staatkunde, zeker is het, dat hij Maria’s bloeddorst heeft gematigd, en dat zelfs de prinses in hem een vriend en beschermer gevonden heeft. Eerst toen zij Koningin was, ving de bloedige verbittering aan tusschen die twee groote Monarchen.
