9
afscheidde, was in 't geheel nog niet in staat om zelfstandig op te treden en deed zich voor als onderdrukte, lijdende stand, die onbekwaam om zichzelven te helpen hoogstens van buiten-af, van boven-af geholpen kon worden.
Deze geschiedkundige verhouding beheerschte ook de stichters van het socialisme. Onrijpe theorien schoten op, die overeenkwamen met den onrijpen stand der kapitalistische produktie. Men meende dat de oplossing der maatschappelijke vraagstukken, die nog verborgen lag in de onontwikkelde ekonomische toestanden, verkregen kon worden door het denkende verstand. Men meende dat de hoofdzaak was om een nieuw en beter maatschappelijk stelsel in te voeren van buiten af door propaganda, waar het mogelijk was door het voorbeeld van proefnemingen. Van meet af aan waren die stelsels veroordeeld als utopiën en hoe meer zij werden uitgewerkt in bizonderheden, hoe meer ze moesten uitloopen in louter spelingen van het vernuft.
Nu dit is uiteengezet, houden wij ons hierbij niet langer op. Wij laten het over aan letterkundige knutselaars om nu nog te kluiven aan die vermakelijke beelden der fantasie om de verhevenheid van hun eigen verstand boven zulke zotheid te toonen. Wij verheugen ons liever in de geniale denkbeelden, die uit dat fantastisch omhulsel te voorschijn komen maar waarvoor die oppervlakkigen blind zijn.
Saint-Simon gaat reeds in zijn Brieven uit Genève uit van de stelling, dat "alle menschen moeten werken". Ook weet hij daarin reeds, dat het schrikbewind was de heerschappij der niet-bezittende massa's. "Ziet", zoo roept hij: "ziet, wat in Frankrijk gebeurd is ten tijde toen uw kameraden daar heerschten, zij hebben den hongersnood gebracht". Het was een zeer geniale ontdekking,
