15
der arbeidende klasse."[1] Aan haar behoorden dus ook de vruchten. De nieuwe geweldige produktieve krachten, die tot nu alleen dienden ter verrijking van enkelen en ter verknechting der massa schonken aan Owen de fundamenten voor een maatschappelijken nieuwen vorm en waren ervoor bestemd om als gemeenschappelijk eigendom van allen slechts te arbeiden voor de gemeenschappelijke welvaart van allen.
Geheel als vrucht van koopmansberekening ontstond het kommunisme van Owen. Dat praktische karakter behoudt hij voortdurend. Zoo stelde Owen in 1823 de opheffing der Iersche ellende voor door kommunistische koloniën en legde hij kompleete berekeningen over de kosten van aanleg, jaarlijksche uitgaven en vermoedelijke opbrengst over. In zijn definitief plan voor de toekomst is de technische bewerking der bizonderheden met zooveel zaakkennis vervaardigd, dat als men eenmaal zijn methode toegeeft, zich tegen de inrichting in bizonderheden, zefts van het standpunt als vakman, weinig is in te brengen.
De vooruitgang tot het kommunisme was het keerpunt in Owens leven. Zoolang hij optrad als filantroop, had hij niets anders geoogst dan rijkdom, bijval, eer en roem. Hij was de meest populaire man in Europa. Niet alleen zijn standgenooten, ook staatslieden en vorsten juichten zijn plannen toe. Maar toen hij te voorschijn kwam met kommunistische theoriën, toen werd het blaadje omgekeerd. Drie groote hinderpalen schenen hem vooral den weg tot maatschappelijke hervorming te versperren: het privaateigendom, de
- ↑ Woorden ontleend aan The revolution in Mind and practice (revolutie in hoofd en in praktijk), een geschrift aan alle "roode republikeinen, kommunisten en socialisten van Europa" en aan de voorloopige Fransche regeering, maar ook toegezonden "aan koningin Victoria en haar verantwoordelijke ministers."
