4
niet als vertegenwoordigers van een enkele klasse, maar van de geheele lijdende menschheid. Ja, sterker nog, van haar oorsprong af droeg de bourgeoisie het merk van deze tegenstelling: kapitalisten kunnen niet bestaan zonder loonarbeiders en evenals de middeneeuwsche gildemeester zich ontwikkelde tot den modernen bourgeois, evenzoo ontwikkelde de gildegezel en niet in gilden ontwikkelde daglooner zich tot proletariër. En al kon ook over 't algemeen genomen de burgerij beweren, dat zij in den strijd met den adel tegelijkertijd de belangen der verschillende arbeidende klassen van dien tijd vertegenwoordigde, toch braken bij elke groote burgerlijke beweging zelfstandige onlusten uit van die klasse, die de min of meer ontwikkelde voorloopster was van het moderne proletariaat. Men denke in den tijd der hervorming en van den boerenkrijg aan de richting van Thomas Müntzer[1], in dien der Engelsche revolutie aan de Levellers[2], in dien der groote Fransche revolutie aan Babeuf[3]. Naast deze revolutionaire pogingen van een klasse, die nog niet rijp was, kreeg men theoretische schilderingen, die hetzelfde kenmerk droegen; in de XVIe en XVIIe eeuw utopische schilderingen van ideale maatschappelijke toestanden, in de XVIIIe reeds direkte kommunistische theorieën (Morelly en Mably). De eisch van
- ↑ Gedood in 't jaar 1525, nadat hij gevangen was genomen na den slag bij Frankenhausen. Hij was de hervormer, die behalve voor de vrijmaking van de overheersching der roomsche kerk ook een open oog en hart had voor de verlossing uit de maatschappelijke ellenden waarin de boeren waren gedompeld.
- ↑ Een sekte in de XVIIe eeuw ten tijde van koning Karel I, die zelfregeering van het volk verlangde met vrijheid van godsdienst, gelijkheid van standen en van vermogen.
- ↑ Babeuf was de konsekwente voorstander der gelijkheid. De samenzweering, die hij maakte om de Fransche republiek te redden van den ondergang, werd verraden door een der deelhebbers en Babeuf moest dit bekoopen met den dood in 1797.
