53
is hier eene kenmerkende plant.—Hier groeit ook het kleinste gras uit Haarlems omstreken, de kleinste haver (Avena praecox P. B.), een plantje van niet meer dan 3 tot 5 duim hoogte, dat dus weinig toon geeft aan het landschap. Sprekender zijn de wiegelende zilveren pluimen van het zachtharig havergras (Avena pubescens L.), dat in de half beschaduwde laantjes menigvuldig voorkomt. Hier is deze plant ongeveer ½ el hoog, en staan de witbehaarde bloemaartjes in lange breede pluimen; in eenige duinvalleijen achter Overveen zijn de halmen korter, dikker, de bloemen meer rood gekleurd, de pluimen minder breed en los, maar opeengedrongen als aren; daar gelijkt het gras veel op de helm (Psamma arenaria R.S.), hier is het losser en bevalliger, terwijl de planten, die op het Haarlemsche Bolwerk, onder popels aan den waterkant groeijen, nog breeder en losser pluimen vormen. Niettemin is de soort overal dezelfde; een bewijs dat de bodem en de standplaats grooten invloed hebben op het karakter der plant.—Niet altijd heeft de plant een nationaal karakter uit zichzelve, maar ook de streek, waar de plant groeit, geeft haar een nationaal karakter.—In het eerste geval zou Nederland geen eigene flora hebben, want er groeit in ons land geen enkele soort, die niet ook in andere landen gevonden wordt. Maar vergelijkt men een aantal planten uit Nederland met planten van dezelfde soorten uit Duitschland, dan zal men dadelijk een verschil opmerken, dat wij met regt een nationaal verschil mogen noemen. In de systematiek moge dat verschil weinig waarde hebben; voor de plantengeographie is het van het hoogste belang, en nog te weinig onderzoekers hebben daarop hunne aandacht gevestigd.
En gelijk het met de planten is, zoo is het ook met den mensch. Het nationaal karakter der volken is onafscheidelijk aan elke verschillende landstreek verbonden.—Neem drie Nederlanders: plaats er een in Noord-Amerika, een op Java, en laat den derde te huis; breng ze na dertig jaren weder bij elkander, en gij zult drie nationaliteiten verkregen hebben.—Waar wij verschil van zeden zien, daar kunnen wij vastelijk aannemen, dat de natuur
