Ook financiëel
Maar het is slechts een enkele maal, en het is altijd een satire zonder bitterheid. Hij raakt, en altijd zeer juist; zijn scherpe blik heeft overal de zwakke zijde opgemerkt; maar hij kwetst niet; en degeen dien hij treft, althans zoo deze een verstandig man is, vergeeft het hem gaarne, om de bonhommie die zich in al zijn humor verraadt, en om de fijne geestigheid waarmee hij zich uitdrukt. Van geest vloeit dit bundeltje over, van den echten, ongezochten, die alleen aan zulke versjes het pikante geven kan, waardoor zijn Leekedichtjes zich van de rijmen zijner navolgers onderscheiden.
Toch schertst hij niet altijd. Meer dan eens slaat hij een geheel anderen toon aan. Men leze bijvoorbeeld LVIII Aan een hollandschen knaap, en noeme mij dan iets, waaruit een dieper overtuiging spreekt van de noodzakelijkheid dier innerlijke roeping, die den Evangelieprediker alleen kan sterken tot zijn moeilijke taak. Of men hoore dien kreet van het hart: LXV Een kind der eeuw onder een preekstoel:
Hebt gij dan geen woordje voor mij?
waarin de dringende behoefte van het vroom gemoed, een behoefte door geen leerstukken te voldoen, zoo roerend wordt uitgesproken. Deze „Rijmen en Dichten” waren hem geen spel. Zij welden op uit de diepten van zijn hart. Zij handelen over datgene, wat hij met grooten ernst gezocht had, en nog altijd bleef zoeken. Het leven gaf hem een raadsel op, en het kostte hem strijd, dat hij de oplossing nog niet had gevonden. Als Zijn Hooggeleerde op de studeerkamer het schoone, wèl-geslotene systeem ontvouwde, dan voelde hij zich bevredigd, maar beneden onder de „droeve kermisklucht” scheen het hem:
Droevig lacht met elk systeem.
(XCIV Van boven naar beneden.)
Met het licht van Piet, die tevreden was als hij wist dat een komeet een ster is met een staart (VI Wetenschap en opper-
