melkemmers, c. Berchem fec. et exc., 1634 tot 1644, aanhaalt, en daarbij voegt, dat, zoo die jaartallen juist zijn, hij als dan reeds op zijn tiende jaar deze kunst beoefend heeft. — In den Catalogus van H. de Winter, bl. 23, hieronder vermeld, wordt alleen het jaar 1644 genoemd, dat op den titel van genoemd boekje voorkomt. Of er nu nog andere drukken bestaan, waar 1634 op staat, kan ik niet beslissen. — Nog moet ik hier bijvoegen, dat zijn werk, geheel volledig zoo als het is beschreven bij Hendrik De Winter, Beredeneerde Catalogus van alle de prenten van nicolaas berchem enz. Amsterdam, 1767, in 8°. en voorts bij H. Bartsch, D. V, bl. 253—281, Nr. 1—56, zijnde van vele nummers twee, drie en meerdere proeven, waarvan verscheidene als éénig kunnen worden beschouwd, terwijl sommige slechts ten deele werden afgewerkt, en die aldus bij geene auteurs vermeld zijn; en, eindelijk, drie geteekende portretten, alles volgens daarbij gevoegde beschrijving, de somma van ƒ 3025,00 heeft opgebragt op de verkooping van Jacob de Vos, Amsterdam, 1833. Op de verkooping, te Parijs, in December 1853, der nalatenschap van den heer Thoral, gehouden, heeft eene ets van hem gegolden 830 francs. — De laatste berigten over eenige zeldzame en onvermelde etsen van onzen nicolaas vindt men op bl. 27—29 bij Joseph Heller vermeld in zijn Zusätze zu Adam Bartsch’s le Peintre Graveur, Nürnberg, 1854, in kl. 8°. — In de meeste Museums van Europa zijn vele van zijne werken geplaatst, te veel, om ze allen te noemen; echter moet ik hier nog laten volgen, dat ik te Londen in de Galerij van Lord Grosvevor, met belangstelling, heb gezien het portret van n. berchem en zijne vrouw, door rembrandt geschilderd; de vrouw voert het jaartal 1644. Hij is met een breed geranden hoed gedekt, zeer natuurlijk, wat zwaar en graauw van toon in de schaduw; zij is in het volle licht, zeer helder en vleezig van kleur, bijzonder de handen, die tot het uitvoerigste gedeelte bchooren. Elk hoog 2 vt. 8 d.; br. 2 vt. 2 d. Zijne afbeelding in gravure is niet algemeen, en ik bezit er slechts ééne, die door e. picquet naar de schilderij van savery in koper is gebragt. — Op de kunstverkooping van Daniel Wade Acraman van Bristol, te Clifton, in Engeland, in den jare 1842, gehouden, was eene schilderij van onzen berchem, „zijnde de aankomst van muil-ezeldrijvers. Deze compositie wordt beschouwd als een der meesterstukken van dezen kunstenaar, en is voor 1,570 guinées gekocht door M. Nieuwenhuys, voor den koning van Beijeren of van België. Men verhaalt, dat, bij de toewijzing van deze koop, nog eene expresse op de verkooping is aangekomen, die commissie had tot de som van 2,500 pd. sterlings — ongeveer ƒ 32,500,00 — voor rekening van den Ambassadeur van Pruissen.” — Zie Le Cabinet de l’Amateur et de l’Antiquaire, Octobre 1842; bl. 424. — Ik geef dit zoo als ik het heb gevonden, en tot eene bijdrage van de geestdrift, die Europa bezielt, om een stuk werk van den man van de Lauriergracht te mogen bezitten. — Voordat ik dit artikel sluite, moet ik het oordeel van een vreemde, en dus zonder eigenliefde geuit, over dezen altijd beroemden meester mededeelen, dat allezins juist zijne bijzondere en eigenaardig-bevallige manier schetst, om, zoo door de keuze zijner onderwerpen, als door de fraaije natuur met zulke schoone hemels na te tooveren, de aanschouwers dusdanig te verrukken en te vervoeren, dat zij niets vuriger verlangen, dan die tafereelen bestendig voor oogen te hebben. Dat oordeel luidt aldus: „En voyant ses paysages aimables, l’imagination ne les peuple point d’amours, de génies, de fantômes plaintifs, ou d’amans malheureux; elle n’y voit jamais Palès, ni la fière Diane, ni la blonde Cérès, ni le bel Adonis. Sans doute berchem étoit heureux, et il avoit beaucoup plus d’esprit que de sensiblité. Ses bergers n’ont point la bonne et agreste simplicité des pâtres flamands; ils sont moins encore ces pasteurs favoris des
