Pagina:FrankVanDerGoesWerk1939.djvu/147

Uit Wikisource
Deze pagina is gevalideerd

leugen onttrokken. Zijn staatkundig ideaal elders te zoeken dan in wat de kerkelijke adviseurs, en al de diverse vertegenwoordigers van de hoogere maatschappelijke klassen voorhouden als betamelijk en heilzaam—integendeel bij een partij, weerstaan en aangevallen, publiek of vertrouwelijk, door alle lieden van aanzien en invloed: het is een teeken van toenemende onafhankelijkheid van denken die in zeer korten tijd is bereikt. Nog voor weinige jaren, immers, werden de afgevaardigden van Amsterdam gekozen uit een kleinen kring van liberale persoonlijkheden door een klub van politieke specialisten, in wier handen de stemgerechtigde bourgeoisie haar belangen veilig wist. Socialistische kandidaturen, gelijk er in die dagen soms een enkele werd gesteld, maakten den indruk van jongensstreken. Thans moet de toen almachtige fraktie met hare historische mededingster zich verbinden om den arbeidersvertegenwoordiger te weren. Deze verandering is in 10 of 12 jaar tot stand gekomen. Ze is niet te danken aan de kiesrechtuitbreiding, omgekeerd is de kiesrechtuitbreiding haar politiek gevolg.

 

Het wapenbroederschap van liberalen en klerikalen is niet bij deze gelegenheid voor het eerst aangegaan. B.v. reeds in Veendam is Troelstra door deze alliantie overstemd, toen nog vollediger en typischer optredende, wijl geleid door de meest geavanceerde liberale groep. Doch, te oordeelen naar den indruk dien de gebeurtenis van het samengaan in liberale kringen heeft gemaakt (en men hoort natuurlijk de helft niet van wat er wordt gezegd), heeft ditmaal de bijzondere aandacht getrokken dat het advies tot vereenigde aktie tegen de arbeiderspartij van de liberalen is uitgegaan. De ergernis, de ontroering hier en daar vernomen, is een rest van burgerlijk idealisme, dat zich door de houding van het Amsterdamsche hoofdorgaan wel een weinig onzacht geraakt vindt.

Dat, omgekeerd, klerikale groepen in verschillende distrikten de liberalen tegen de socialisten hebben gesteund, kon er mee door en moest ten slotte door de kle-

143