rikalen worden verantwoord. Het kon er mee door omdat de klerikalen geen traditie van hervormingsgezindheid, van gaarne den tijdgeest te volgen hebben op te houden, historisch hier te lande de reaktie van de kleine burgerij tegen het kapitalisme representeeren, en in één woord volkomen in hun rol bleven door aan liberalen of wien ook de voorkeur te geven boven de socialisten. De vrijzinnige partij daarentegen heeft een schoone reputatie op te houden van de deugd waarvan zij den naam in top voert als een vlag. Het idealisme van de kerkelijken, de godsdienst, is sedert jaren te zeer als een vod door alle goten van klasse-egoïsme en heerschzucht gesleept, om in de politiek iemand ontzag in te boezemen. Reeds het beperkte kiesrecht dat de meerderheid van hunne aanhangers buiten den strijd hield, zou aan de socialisten het recht geven op minstens één kamerzetel voor de hoofdstad. De staatsinstellingen naar de eischen van den tijd te hervormen, tegen partikuliere belangen in de maatschappelijke ontwikkeling bevorderen, is de taak van de vooruitstrevenden. Aan wie dan aan de liberalen heeft men begrippen als deze te danken? In de plaats van geweld en voorrecht, recht en rede te hebben gesteld als maatschappelijke machten, is van oudsher de roem van de liberale bourgeoisie. Er is bij velen nog het besef dat in deze lijn het steunen van het socialisme tegen de kerkelijken ligt: het einddoel van de liberale en van de socialistische partijen moge reeds verschillend zijn, voorloopig hebben beider streven gemeen de stoffelijke verbetering en de geestelijke vrijmaking dat haar tegen alle klerikalisme vereenigt....
Zoo hebben in 1897 de liberalen in het distrikt Tietjerksteradeel gedacht en zoo in 1901 de liberalen in het distrikt Lochem. Zoo dachten niet meer in 1902 de liberalen in Amsterdam IX. Het gaf bij sommigen een ontstemming, die de wezenlijkheid van de verandering te scherper doet uitkomen. Voor de socialisten is het voorloopig een kwaad ding, want zij zijn waarschijnlijk nergens nog opgewassen tegen de verbonden kapitalistische partijen. Aan den steun van liberalen bij herstem-
