Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/203

181

181

Goedertierentheyt, Goedaerdigheyt. Benignita.

Deus impare gaudet, dat is, de Goden verheugen ſich in oneffen getal.
 En de Pythagoriſten ſeyden, dat het drie mael drie, waer in het twee begrepen is, was van ongelooflijcker macht. Waer mede Plato oock overeen ſtemt, ſeggende dat de ziele van het getal van drie, drie mael verdubbelt, haere oorſprongh hadde: en oock ſelf de Maene, wort van de Poëten drie-vormigh genoemt, gelijck men by Auſonium in ſijn boexken Griphus kan leſen, waerom hy van dit drie-tal verhael doet. Ick ſal niet naelaeten te ſeggen dat deſe Maenen nae de rechter hand zijn gekeert, dat is ten Ooſten, ’t welck een teycken is, dat de Maene aen ’t waſſen is, volgende de Sonne: alſoo waſt mede het doorluchtigh Huys van Strozzi, volgende den glans van de grootmoedigheyt, in de eere geſtaedigh aen. Als mede in den glans van den goeden naeme, door dieſelve Goedertierentheydt. En de Maene wort oock Lucina van de Oude geheeten, om datſe het licht brenght aen de nieuwgebooren kinderkens, en dat zy als Vroetwijf, dieſelve voor den dagh brenght, weſende goedertieren, en een vochte Planeet, komende den Vroukens, door haer inſtortinge, in ’t baeren te hulpe, gelijck Horatius ſeyt. En van de Maene kan men ſeggen datſe goedertieren is, want zy licht in de duyſterheyt van de nacht, zy verſeeckert en moedight den armen wandelaers, en den Harderkens op de wacht van haere kudde: En daerom is zy van den Ouden een geleytſter en helpſter genaemt. En de Egyptenaers beelden haer, Hierogliphiſcher wyſe, in, dat deſe twee Planeten, als Sonne en Maene, waeren de Elementen of beginſelen van alle dingen, als die door haere eygene kracht baerden, onderhielden, en alle benedenſte dingen geduyrigh maeckten: Boven dat, dat oock onſe leven door haere beſtieringe wierde beleyt, en door de vochtigheyt des eenen, en de warmte des anderen, onderhouden.
 Ieughdigh, vrolijck, lachende, luchtigh en beleeft iſſe gemaelt, om datter geen dingh aengenaemer noch lieflijcker is, als de Goedertierentheyt. Waer over Terentius ſeght, Ick hebt metter daet bevonden, datter niet beters voor den Menſche is als goedertierentheyt. Daerom is zy oock heerlijck gekleedt en met goud gekroont, als die ſoodanige heerſchappye, gelijck de Godertierentheyt is, wel paſt: en het neygen van de voeten, en ’t buygen van ’t hoofd, als mede de open armen, zijn in den Princen teyckens van grooter Goedertierentheyt, verre afgeſcheyden van de grootsheyt des gemoeds en der ſtraffigheyt.
 De tack met Pijnappels houtſe, om dat deſe boom een beeld is van de goedaerdigheyt, want alhoewel deſe boom hoogh is en een breede ſchadu maeckt, ſoo iſſe nochtans geene plante, die daer onder ſtaet, ſchaedelijck, maer yder tiert en bloeyter vrolijck. Want zy is tegen een yder goedertieren, gelijck de Philoſooph Theophraſtus verhaelt lib. 3, c. 15, van de Planten, daer hy ſeyt, Men hout dat de Pijnboom daerom tegen een yder goedaerdigh is, om datſe een ſlechte wortel heeft en hoogh is. Daer wort Myrthe en Laurier onder geſaeyt, en watter onder ſtaet wort van haer Wortel niet belet, dat de kruyden ſich niet vrylijck ſouden vermeerderen. Waer by men kan verſtaen, dat de Wortel even wel meer hinderlijck is als de ſchadu: Want alſoo de Pijnboom een breede ſchadu maeckt, en de Wortels hier en daer hooger uytſteecken, ſoo weygertſe nochtans niet, naer haere maete, andere in haer geſelſchap aen te nemen. Waer uyt is aen te mercken, dat de eedle Pijnboom, met een hooge ſlechte wortel, ſeer goedertieren onder haere ſchadu, de ſlechte kruyden en planten ontfanght, gelijck oock de andere boomen van een hooge wortel doen, die oock niet weygeren mindere planten in haer geſelſchap te hebben: ’t welck ons tot een beeld ſal verſtrecken, dat een eedel Perſoon van een hooge wortel, dat is van hooger ſtam en afkomſt, onder de ſchadu van ſijne beſcherminge moet aennemen, oock andere, die minder van ſtaet zijn, en dat met alle Goedertierentheyt, en dat hy haer eenig deel geve, ſoo in ſijne vriendſchap als geſelschap: En dat doen geen verachte perſoonen, die uyten dreck zijn opgeklommen, alhoewel die door de fortuyne zijn verheven: Maer deſe blijven, in ’t gemeen, plomperts, en als dobbelde en geen eenvoudige Menſchen, gebruyckende veel liever, tegen andere Menſchen, haere quaedaerdigheyt als Goedertierentheyt.
 De Elephant, een eedel Dier en grooter als eenigh ander, ſullen wy ſtellen voor de Goedertierentheydt van Princen en groote Heeren; van wiens Goedertierentheyt

Z 3 Ariſto-