Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/204

182

182

Goedertierentheyt, Goedaerdigheyt.Benignita.

Ariſtoteles getuyght, dat de Oliphant boven alle andere Dieren het ſachtmoedighſte en goedighſte is. B. Anglicus ſeght, dat de Oliphanten uyter natuyren goedertieren zijn, om datſe geen galle hebben. Maer wy ſeggen dat de Elephant daerom niet goedertieren is, om dat hy geen galle heeft, aengeſien de Cameel oock geene heeft, nochtans heeft dieſelve ſulcke eedele goedertierentheyd niet als de Elephanten. Want de Natuyre heeft dieſelve met een ſeecker licht van een wijs verſtand en ſinnen begaeft, die bynae Menſchlijck zijn. Dit Dier ſal nimmermeer, iemant die in de Woeſtijne, van den wegh is afgedwaelt, verſchricken, met ſijn vreeſlijck geſicht, maer keert ſich ſeer aerdigh wat van verre van den wegh af, en om den Wandelaer moet te geven, bewijst hy dien alle beleeftheyt en ſachtmoedigheyt, en gaet hem al ſoetjens op den wegh voor, hem dienſelven wijſende: gelijck Barth. Anglicus en Plinius verhaelen. ’t Welck voorwaer in der waerheyt een goedertierene en vreemde daed, in een Dier is, ’t welck macht hebbende om te beſchaedigen, nochtans niet wil, maer veel liever wil helpen en vorderlijck zijn. Van deſes Diers eedele en vriendelijcke aert, mogen haer mede deſe Heeren toepaſſen, diewelcke gedreven zijnde, door haere ingeborene vriendlijcke Natuyre, haere Onderdaenen en Dienaers beſchermen, en haer geleyden in den wegh van ’t geluckſaligh genoegen, haer te hulpe komende in haere uyterſte behoeftigheden. Want een eerbaer Prins heeft dit ooghwit, dat hy ſijne onderdaenen geluckigh maecke, ſeyde Antipater. En boven dat, ſullen de eerbaere en goedaerdige Princen en Heeren om te meer gevreeſt en geeert te weſen, haer voegen om een yder te hooren ſpreecken, en de minſte gehoor te geven: ’t welck oock de dapperſte Princen hebben gedaen, naelaetende van haer, een goed lof aen den naekomelingen. Alexander Severus was ſtrengh van Naeme, doch vriendlijck van aert, en dat tegens die geene die ’t niet dorſten wagen om iets van hem te begeeren: En roepende dieſelve tot hem, ſeyde haer, Waerom begeerdy niet? Meendy mogelijck dat ick u ſchuldenaer blijve? eyſcht doch, op dat ghy over my niet hebt te klagen. Want Alexander verſtont, dat een Prins gehouden was goedertieren gehoor te geven, en onderſtand te doen aen geringe en mindere perſoonen: en daerom vertoonde hy ſich vriendlijck, vraegende watſe begeerden, ten eynde hy haer niet ſoude ſchuldigh blijven. En om dat deſe Keyſer een Heyden was, ſoo worden hier door beſchaemt die harthoofdige en ſtuyrſe Heeren, die haere Onderdaenen gehoor weygeren, en ſoo haeſt zy dieſelve maer eerſt aenſpreecken, ſoo verjaegen zy dieſelve, en dat tot ſmaet van haere perſoonen, van haer wegh, en verſchricken die door haere ſtrenge en bittere gebeerden. Laet ons een voorbeeld nemen van Titus de Soone van Vespaſianus, diewelcke ſich altijd vriendlijck tegens ’t Volck heeft vertoont, alſoo dat hy oock door deſe goedaerdigheyt genaemt wierde De Liefde en de geneughte van het Menſchlijck geſlachte. Noyt liet hy iemant ongetrooſt van hem gaen: Waer over hy oock van ſijne beſondere Vrienden aengeſproken wierde van dat hy meer beloofde als hy koſte houden: daer op hy antwoorde, dat het niet betaemde, dat iemant, als hy den Prince hadde geſproken, daer van treurig behoorde wegh te gaen. Suetonius voeghter noch by, dat hy in alle voorvallen het Volck met ſoodanige vriendlijckheyt en aengenaemheyt bejegende, dat hy oock de feeſten van de Swaerdvechters, niet nae zijn, maer nae der omſtanders goetduncken toeſtelde. En nimmermeer weygerde hy iets aen die geene, die ’t van hem verſochten: haer daer by vraegende, of zy oock meer begeerden? En ſittende aen ’t avondmael, ſchoot hem eens in ’t gedachte, van dat hy dien dagh ſijn gewoonlijcke Goedertierentheyt niet hadde gebruyckt, ſoo borſt hy uyt met deſe gedenckwaerdige ſpreucke: Vrienden! deſen dagh hebben wy verlooren. Achtende dat dit des Princen ſchuldige plicht was ſich dagelijx in de Goedertierentheyt te oeffenen. Niet min goedaerdigh is geweeſt de Keyſer Marcus Aurelius, waer van Herodianus ſchrijft, dat hy aen ygelijck, die wilde, en hem tegen quam, vriendelijck de hand gaf, en wilde oock niet lijden, dat ſijn lijfwacht, iemand ſoude verhinderen, by hem te komen. Dit zijn Princen, die in haer leven bemint, en nae haer dood geroemt worden, die de Volckeren, door haere Goedertierentheyt, tot willige ſlaven maecken. En voorwaer ſoo een Heer alleen, vier dagen ſoude mogen regeeren, ſoo behoorde hy hem een gedachteniſſe van ſijne goedertierentheyt nae te laeten, want ſijn heer-

ſchappye