Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/249

227

227

Italien met haere Provintien en een deel van de Eylanden.

gaen, die ſijne benden en ſijn hoofdman hadden geleden, van het machtigh heyr der Parthen. Dit ſelfde gebeurde mede aen Furius Camillus Scribonius, zijnde Ambaſſaet in Dalmatien, diewelcke ſijne benden tot opſtant en oproer verweckende, de wapenen aennam, om tegens den Keyſer Claudium te trecken: Maer zy koſten de Arenden van haere plaetſen niet verſetten, waer over de Soldaten berouw krijgende, ſloegen deſen roervinck, die ſich ſelve tot Keyſer wilde opwerpen, dood. Deſe geſchiedeniſſe verhaelt Paul. Oroſius, en Cæsar Baronius in ſijn eerſte deel. De Spieſſen waeren hoogh en de Arenden kleyn van ſilver, en veele daer van hadden blixems tuſſchen haere klauwen. De Pompejaenſche Arenden in Hiſpanien voor den Mundenſchen krijgh, ſloegen hare vleugelen, als of zy tot Cæsar wilden vliegen, en wierpen den gulden blixem uyt haere klauwen: en op deſer wijſe zijnſe als voorboden, van een quade uytgangh, aen Pompejus geweeſt, gelijck Dion in ’t xliii boeck verhaelt. De reeden waerom de Romeynen eerſt ſilvere Arenden gebruyckten, gelijck oock Brutus dede, wordt by Appianum vermelt. Daer van ſeyt Plinius in ’t xxxiii boex iii cap. dat het ſilver alderhelderſt en den dagh gelijxt is, en derhalven alderbequaemſt tot een Oorloghsteken, en dat meeſt blinckt en afſteeckt, noemende het een openbaere doolinge van die geene, die daer willen, dat in ’t goud een aengenaeme verwe van de ſterren zy. Maer ’t is ſeecker dat in ’t goud eene verwe en werckinge mette ſterren, jae ſelf mette Sonne is, want het flickert en vlamt met ſijne ſtraelen, als de ſterren doen, en door ſoodaenige reeden noemt Virgilius de ſterren van goud, Ferit aurea ſidera clamor. dat is, ’t gekrijt maeckte een weerſlagh aen de gulde ſterren. Valerius Flaccus geeft aen de Sonne gouden locken: En Apollo wordt van Homerus met een gouden Scepter afgebeeld, om dat, gelijck de Maene het ſilver, hem alſoo het goud wierde toegeſchreven, tot een teycken dat het goud door ſijn glans het ſilver overtreft, gelijck de Sonne de Maene. Iſidorus wil dat Aurum het Goud, ſijnen naeme hebbe van Aura van de Locht, alſoo het door den weerſchijn van de lucht, meer glans van ſich geeft. Oock is het de gedaente en het cieraet van de verwen en metallen, jae in geen dingh meerder als in het goud, en dat door den weerſchijn van de Sonne. Boven dat, is het goud oock veel vaſter en geduyriger, en ’t ſlijt niet door ’t gebruyck, het krijght oock geen ſchrabben noch kraſſingen, het hout ſich lange klaer en helder in de locht, in ſtof, in regen, in ſneeu en in ijs, gelijck de eervaringe ons veele Iaeren heeft doen ſien, aen de vergulde ribben van ’t gewelfte van de Kercke van Vaticanus, en de goude knoop, die daer boven op is, diemen veele mijlen kan ſien. Maer ’t silver wort haeſt verdonckert, waer over het goud veel bequaemer is in ’t opene veld. De reden van Plinius ſtrijd hier tegens. Maer het ſilver klaer en den dagh gelijck zijnde, ſoude te min konnen geſien worden, want gelijck by gelijck geſtelt zijnde, maeckt geen onderſcheyt, als wit op wit, of ſilver op ſilver; maer het goud als geel en blinckende op de helderheyt en klaerheyt des daeghs, ſteeckt ſoo veele te meer, van verre af, als het ſilver doet. Iae het goud op het ſilver ſteeckt meer af als het ſilver ſelf, daer het niet vergult is. Het goud dan in de lucht, als een fackel aengeſteken zijnde, overtreft in glans alle metallen: en als men iet uytblinckende wil uytdrucken, ſeytmen het blinckt als goud, en niet als ſilver. Soo de Romeynen eerſt ſilvere teyckens hebben gebruyckt, dat hebben zy gedaen om datſe in alle dingen te nau geſet, en in ’t begin te ſpaerſaem waeren, maer op ’t laeſte weecken zy niemandt in overdaedigheyt, pracht en prael, jae oock ſelve niet den Perſianen. Het ſilver wierde van haer ſeer laet op haere munte gebruyckt, nae dien het Romeynſche volck eer de Koningh Pirrus overwonnen was, noch geen ſilver tot hare munte hadden gebruyckt, jae meer als hondert en ſeventigh Iaeren daer nae, hadden zy noch geen gepreeghde of geſlagen munte, als alleen rouw koper. De Koningh Servius Tullius dede de eerſte koper munte drucken. In ’t Iaer 580 nae de opbouwinge van Romen, ſeyt Plinius, datmen begoſt ſilver te munten onder het Burgemeeſterſchap van Q. Fabius, vijf Iaeren voor den oorlogh van Carthago. Maer dat was in ’t Iaer 484 en niet 580 van d’opbouwinge van Romen. En de gouden munte is geſlaegen 62 Iaeren nae de ſilver munte, maer van trap tot trap opklimmende, vingen zy aen in de Republique, met

F f2ſilvere