Hierarchie ofte Engel-oorde. Verwarringe waſſer in Babilon, en verwarringe waſſer in Lipſius, die niet gewoon was, ſoodaenigen heerlijckheyt te ſien. Seer wel ſeyt dieſelve Paus Pius, dat veele wel vemaerde en treflijcke Doctoren by huys zijn, maer als zy aen ’t Roomſche Hof komen, en dat onder meerder licht, ſoo verlieſenſe haer glans en naeme, en blijven als verſtomt. Soo moſt Lipſius in ſes Maenden die hy te Romen was wel verbijſtert zijn geweeſt. Waer toe treckt hy Varro aen, turba turbulenta, dat hy niet geſeyt heeft op Romen, noch op eenige ſtad of perſoon, maer alleen om de overeenkominge van de woorden als Roma, Romanus, en turba, turbulenta, &c. turba wort oock een menighte genaemt, en bracht Cineas de Geſante van Pirrus aen de Romeynen, ſijnen Koningh beſcheyt, datter in Romen menighte van Koningen vereenight waeren. Tegenwoordigh is het een tonneel van de Wereltlijcke en Geeſtelijcke Vorſten. De Koninghlijcke Hoven van de Cardinaelen, zijn ſulx, datſe by een Koningh wel mogen vergeleken worden. Buyten twijfel ſoo zijnder in de Roomſche Conſiſtorie of Kercklijcke vergaderinge, ſoo veele Koninghen, alſſer gepurperde Raetsheeren zijn. Hy beſchuldight Romen datter onſuyvere locht en zeeden zijn. Voor 30 Iaeren liet Marſilius Cagnatus een Philoſooph en treflijck Natuyrkundiger, een boeck uytgaen van de geſonde locht in Romen. Wat de Zeeden belanght, ſal genoegh zijn te ſeggen, dat tot onſen tijde in Romen geleeft hebben Geeſtelijcke perſoonen, ſoo innigh, vroom en Godsdienſtigh, datſe van den Paus gewaerdight zijn met den tijtel van ſalige en heylige, een eere van onſe eeuwe, door de ſuyverheyt van de goede zeeden en goede voortgangh. Drie en dertigh van Geneve quaemen anno 1600 tot Romen om het heylige Iubilé te ſien, en bleven in haer gemoed ontroert en wierden bekeert. Men ſalder heene gaen, ſeyt hy, maer niet woonen. Hy wil niet dat deſe Hemelſche ſtad ſal bewoont worden, alwaer de koſtlijckſte ſchat is van de geeſtlijcke goederen, een geneughlijck Luſthof, het Aerdſche Paradijs. Oneyndelijcke ſchrijvers maken hem hier beſchaemt. Caſſiodorus de Raetsheer ſeyt, dat het een ſonde is buyten Romen te weſen, die gelegentheyt heeft, aldaer te konnen woonen. In het xxxix cap. des i boex deſe ſtad ſeer hebbende gepreſen, beveſtight hy, dat hy hem wel magh houden eenige genaede te geſchieden, die daer toegelaeten is binnen Romen te woonen. Romen is niemant onaengenaem, ’t kan oock niet geſeyt worden, dat zy vreemd is, zy is de vruchtbaere Moeder der Welſprekentheyt, zy is de hooghſte tempel aller deughden. Laet ons gevoelen ’t geene klaer en openbaer is, dat hy niet ſonder gunſte is, die ſoodanigen woonplaets is verleent. In ’t ſelfde boeck verhaelt Theodoricus de Koningh, ’t ſtaet ons toe, ſeyt hy, Romen te verdedigen, daer wy weeten dat haers gelijcke in de Werlt niet is. Seyt voorts, Romen is de Moeder van alle eerwaerdigheyt, en zy verheught haer dat de kracht der deughden de voorplaets by haer heeft. Theodoricus was een Heydens Koning uyt de Gotthen geboren, die al oorlogende veele deelen des Werlts geſien hadde, niet te min ſoo verklaert hy, dat in de Wereld Romens gelijck niet was. Men magh dit met veel meerder waerheyt ſeggen, dat het ſoo vernieuwt en verciert is, dat het in ſchoonheyt de barbariſche tijden van Theodoricus wijt overtreft, ſulx dat het nu in der waerheyt een Moeder van alle eerwaerdigheyt mach genoemt werden, alſoo nu tegenwoordigh geen barbariſche vreemde Heerſchappye aldaer ’t gebiet heeft, alwaer de opperſte Rijcken en Koninghrijcken ſich voor haer buygen, nu de Opperſte Prieſter in vreedſaeme ruſte den heyligen ſtoel beſit, en aldaer uytdeylinge doet, ſonder eenige hinderniſſe, van de waerdigheden, naer ſijn eygen macht en goedduncken. En dan wil Lipſius noch niet dat men daer ſal woonen. Mogelijck heeft men niet veel nae hem geluyſtert, als hy in ’t Iaer 1578 door eenen brief deſen raed gaf, dat Romen aen de ſyde van de heuvels of bergen ſoodanigh is toegenomen aen huyſen, in grootheyt en menighte van gebouwen, jae ſulcken ſtreeck dat ſijn Vaders ſtad ſoo groot mocht weſen als de nieuwe, en dagelijx toenemende aenwas van Romen. Lipſius ſeyt wijder, wanneer ghy dan de oude plaetſen en gedenckteeckenen ſult hebben geſien en geeert, als mede de overblijfſelen en de velden waer Troyen geſtaen heeft, ſoo packt u daer vry van daen. De oudheyt der gebouwen, der ſtatuen en beelden, en der uytgehouwene ſteenen opſchriften, zijn wel waert datmen daer met vlijt op lette: want daer uyt konnen de Bouwmeeſters, Beeldhouwers, konſtnaers en geleerde groot voordeel trecken. Maer men
