konſten ſtelt: Ick ſegge dan dat de Schilderkonſt vermaecklijck is, om datſe een Naevolgſter is van onſe algemeene Meeſterſche de Nature, niet alleen in de taſtelijcke, maer oock in alle ſienlijcke dingen, vertonende door de verſcheydentheyt der verwen alle ſinlijcke voorwerpſels. Xenephon ſeyt, de Schilderkonſt is een Naevolghſter van dingen dit leven. Plato ſeyt, de Schilderie ſtaet ofſe leefde.
De Beeldhouwerie daer na ſtelt alle de leeden toe niet anders, dan ofſe de nature taſtelijk hadde gemaekt, ſulx datſe niet alleen het oogh voldoet, maer oock volkomelijck het gevoel: Waer over deſe twee eedele konſten wel ſuſters mogen werden genaemt, als van een Vaeder herkomende, die het ontwerp is, hebbende oock beyde een ooghwit, te weeten, een konſtige naebootſinge van de Natuyre.
Arte. Konst.
EEn Vrouwe met een Windaes en een ſetthaeck of handſpaeck, in de ſlincker hand ſalſe een viervlamme hebben.
Alle konſten die inſtrumenten of werckgereetſchappen gebruycken, gelijck daer veele zijn, haelen de kracht van hare proeve uyt het bewijs van den circkel, en van daer krijgenſe haer reeden en vaſtigheyt. Daerom wort zy met een ſethaeck en windaes gemaeckt, die beyde hare kracht uyt het gewicht en uyt den circkel hebben, gelijck Ariſtoteles in zijne Mechanica verhaelt.
De Viervlamme worter geſtelt als een voornaem werck-gereetſchap van konſtige wercken, want daer mede ſoldeert men, en maeckt de ſtoffe gedwee en bequaem, om van de Menſchen, tot alle konſtige wercken, gebruyckt te werden.
Artificio of Konst-ſtuck.
EEn Man koſtelijck gekleet en ſeer konſtigh gemaeckt, hebbende de rechter hand op een Meule of Windaes, wijſende met de voorſte vinger van de ſlincker hand op een korf, die ter ſijden ſtaende, vol Byen is. Waer van men oock verſcheyden Byen boven dit werck in de locht ſiet vliegen.
Konſtigh en eedel wort hy gekleet, om dat de konſt door haer ſelven eedel is, die men oock de tweede Natuyre kan heeten.
Hy wort gemaelt de rechter hand op een windaes of Vijſel te hebben, weſende ’t ſelve een inſtrument, ’t welck van de konſt door Menſchlijcke naerſticheyd gevonden zijnde, ſeer verre de Natuyre overtreft, doende met weinigh kracht ſeer groot geweld. Antiphanes de Poeet verhaelt in ſeeker gedicht waer van Ariſtoteles in zijne Mechanica of konſtwercken leert, dat wy door de konſt die dingen te boven gaen, waer tegen de Natuyre van de ſake ſelve ſchijnt te ſtrijden, want men beweegt daer mede ſware gebouwen van hare plaetſen, doende door Windaeſen, Vyſels, Dommekrachten, en Heyblocken wonderlijck geweld.
_p_259_Artificio.jpg)
De Byekorf worter geſtelt, om dat deſe dierkens een beeldeniſſe van een konſt-ſtuck en van de naerſtigheyt zijn. Waer over Salomon ſeer wel ſeyt, Gae totte Byen en leer van haer hoe beſige werckſters zy zijn. Virgilius beschrijft oock ſeer wijtloopigh het konſt-ſtuck en de naerſtigheyt vande Byen in zijn eerſte boeck van Æneas, en overvloediger in zijn vierde Georgica of boerewerck, daer toe ick den Leeſer wijſe: want het ſoude anders te langh vallen. Derhalven ſal ’t genoegh zijn te ſeggen, dat wy willende van ’t konſt-ſtuck en van de
