Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/405

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
 
383
Oorſprong der Liefde. Origine d’Amore.

Gravinne van Tripoli, die hy lange met Minnedichtjes hadde gevrijt, ſonder dat hy die oyt hadde geſien, wort met ſoodaenige begeerte ontſteecken om haer te ſien, dat hy daer nae toe vaert, en op de reyſe kranck wordende, wort de boodſchap van zijne ongeluckige overkomſt aen de Gravinne overgebracht, die hem in haer Paleys liet brengen, en hem ſeer beleeft en goedgunſtigh in hare armen ontfangen hebbende, en hy haer vriendlijck aenſiende, als wetende dat zy niet weiniger de oorſprongh van zijne Liefde als van zijn dood was, danckte haer over de meewaerige onthaelinghe van haeren Vryer, en gaf alſoo den geeſt.

Maer hier is op te letten, dat of het wel ſchijnt, dat door ’t gehoor de inbeeldinge van de Liefde in deſen is gekomen, niet te min ſoo kan men door ’t hooren alleen niet uytrechten, ten zy ſaecke, datmen dat beeld van de vertelde ſchoonheydt in de ſinnen drucke, alſo datmen in ſich als een getuyghnis heeft, en dat het voor de oogen klaerlijck blijckt, dat het Odate is, die Zariadre alleen in den droom, en niet te vooren, hadde geſien, en zy kende hem oock terſtont in ’t gaſtmael, al ofſe hem langh te vooren hadde gekent: ’t welck hy niet ſoude hebben konnen doen, ten waere de beeldeniſſe door ’t ſeggen van andere in ’t gemoed haer ſetel hadde genomen. Alſoo ſal oock Ganfre Rudel, Heere van Balia, nae de maniere der Vryers, het afdruckſel van zijn beminde, ſich hebben ingebeeld: om daer uyt de ſchoonheyt van het levende beeld te aenſchouwen: waer over men oock niet alleen door ’t gehoor, maer oock verborgender wijſe, door dien het ons dunkt, datmen de gehoorde ſchoonheyt voor oogen heeft, verlieft wort. Daerom kan men niet volkomen ſeggen, dat door de venſtren van de ooren, de Liefde in ’t herte dringht, om dat dieſelve door ’t middel en d’inbeeldinge van ’t geſichte heerkomt, en niet, ſonder middel, door het gehoor: En dat dit waer is, moetmen verſtaen, dat, indien de gehoorde ſchoonheyt, daer na door de oogen niet wort goed gekent, ſoo ſal de Liefde niet in wortelen, maer wel ſooſe met het geruchte overeen komt, daerom ſeghtmen, de tegenwoordigheyt vermindert het geruchte: dat is, als men de ſaecke beſiet, ſoo iſſe ſoo breet niet, als men daer van geroepen heeft. De ooren zijn de venſtren van de ziele, ſoo wel als de oogen, maer daer door verkrijghtmen ſoodaenige gedaenten niet, alſſer wel totte oogen behooren, te weten de gelijckmatigheyt van de verwen en trecken, diewelcke een volmaeckte ſchoonheydt uytbrengen, ’t welck alleen door de oogen wort geoordeelt. Door de venſters van de ooren wort de Liefde geboren, en dat ſlechtlijck door een vriendlijcke, lieflijcke en engelſche ſtemme: Maer door ’t verhaelen van de ſchoonheyt van een derde perſoon, ſoo ſal dat in ons een inbeeldinge baeren, nae ’t geene wy gehoort hebben, alleens of wy ’t geſien hadden, en door ſulck duncken en inbeelden, worden wy bewogen om te minnen: Maer daer nae, als wy dat beeld, ih der daed, ſien, ſoo verkoelt de Liefde terſtont, ſulx dat het gehoor wel gelegentheyt geeft om te minnen, maer ’t is daerom geen oorſaeck van de Liefde: Want de Liefde van de gehoorde ſchoonheyt vormt ſich in de inbeeldinge, en zy wordt daer nae in der daed beveſtight, door ’t geſichte van de ingebeelde ſchoonheyt: daer door het geſchiet, dat de Liefde van de gehoorde ſchoonheyt, geen kracht heeft, ſoo de gehoorde ſchoonheydt niet wort geſien: En dat de oorſaeck en de gelegentheeden verſcheiden zijn, dat wort van Ficinus over het Gaſtmael van Plato uytgedruckt, alwaer hy bewijſt dat het oogh geheel de oorſaeck is van de Minneſieckte, als wanneer de Menſchen haer oogen dickwijls op ’s anders oogen ſlaen, voegende het licht met het licht te ſaemen, drinckende daer door alſo ellendelijck de Liefde in. De overeenſtemminge van d’andere leeden, behalven de oogen, ſeyt hy, dat niet eygentlijck de oorſaecke zijn, maer de gelegentheyt tot dieſelve ſieckte. Want ſoodanige t’ſaemenvoeginge, treckt die geene, die hy van verre ſiet hem te naederen. En om dat hy hem van verre ſiet, ſoo wort hy, door ſoodanigh aenſien, als opgehouden en verbaeſt, en terwijlen hy verbaeſt ſtaet en ſiet alleen de opſlagh van de oogen, ſoo is dat het geene, ’t welck hem de wonde geeft. Daerom ſullen wy ſeggen, dat om een ſeer ſchoone ſchoonheyt te hooren beſchrijven, ſoo ſal het gehoor de gelegentheit weſen eener ontſtekinge totte Minne, naedien door ſoodanige beſchrijvinge ſlechts de eerſte gedaente

is