Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/407

 

385

Oorſprong der Liefde. Origine d’Amore.

d’ander ſijde komt te ſteecken, ſoo worden dieſelve ſtraelen in een ſeecker gemeen punt te ſaemen vereenight, om dat die van alle ſijden hel en klaer zijnde, met haere rechte ſtralen, ſteeckt of brand op den fackel, daerſe van achteren op ſchijnt. Want men houd den Spiegel by ’t handvatſel, tuſſchen de ſtraelen der Sonne en den fackel of de ſtoffe, daerſe dan op ſteeckt. En alſoo dringht oock de ſtraele van de levendige Sonne, door de oogen recht nae ’t herte toe: alhoewel dien eedelen Heere Cignus Parthenoprus Caraffa, beter behaegen heeft in de reflexie of weerſlagh; gelijck hy doet in zijn bloeyend verhael, van de ſchoonheyt der oogen, dat hy 20 Iaeren, nae dat dit was uytgegeven, in ’t licht heeft gebracht. Want gelijck ’t oogh des Hemels, ſeyt hy, ſteeckt op ’t holle Criſtal, om een weerſlagh te geven aen de naeſtgelegene ſtoffe, om die te ontvoncken, die haer dan verteert, door een vier, dat haer verſlint: alſoo doet oock het ſterflijck oogh, terwijl het mette ſtraelen van de geſiene ſchoonheyt in den hollen boeſem van onſe gedachten doordringht, en ſtoockt daer op de levendige vlammekens van de Minnebrand: diewelcke nu vaſt hangende aen de ſtoffe der ziele, ſo wort die allenskens, allenskens ontſteken, en maecktſe onderdanigh, en een dienſtmaeghd der Liefde. Wy ſullen antwoorden, dat dit ſterflijck oogh niet klaer is, alwaert van een Minnaer die ’t ſiet, of van de Sonne die bemint en geſien wordt. Mijn ſterflijck oogh kan uyt ſich ſelve niet doorbooren in den hollen boeſem van mijne gedachten. Noch min kan het oogh van de Sonne, die van my bemint wort, met haere ſtraelen ſoodaenigen weerſlagh veroorſaecken. De weerſlagh of ’t weerſchijn te rugge geſtelt zijnde, ſoo ſou ’t geſchieden, door een uytwendig voorwerp van een ſchoon blinckend oogh, dat zijne ſtraelen op mijn ſterflijck oogh ſoude uytſchieten in den hollen boeſem van mijne gedachten. En in ſulcken geval ſoo koſt het dan geen weerſlagh weſen, want de weerſchijnende ſtraele keert altijd wederom daerſe van daen komt, en blijft niet daerſe wort geſchoten. Gewis deſe gelijckniſſe van den weerſlagh is niet evenreedigh. Want de werckinge van den weerſlagh geſchiet, terwijl de ſtraele wort geſchoten: en van ’t tegengeſtelde voorwerp, door een harde en dicke duyſterniſſe te rugge gehouden zijnde, ſoo keertſe wederom tot dieſe heeft veroorſaeckt, en op ſoodaenige wijſe geeftſe wederom een weerſlagh aen ’t voorgeſtelde, en verbrant de ſtoffe, dieſe in ’t wederkeeren vint. In ’t tegendeel ſoo gebruyckt de ſtraele der Liefde haere kracht, alwaerſe geen wederſtant vint, maer zy gaet vry weyden. Doch daerom wercktſe niet met een weerſchijnende ſtrael, maer met een rechte ſtraele, dieder valt ontrent de innerlijcke Geeſt van ’t herte. Want boven dat, ſoo de ſtraele van de geſiene ſchoonheyt, den hollen boeſem van de gedachten doordrongh, en aldaer den Minne-brand verweckte aleerſe aen ’t hert raeckte, ſoo ſoude Petrarcha niet geſeyt hebben, dat de wegh, door de oogen, tot het hert, oopen is. Maer ſoude ſeggen van de oogen, totte gedachten, en van de gedachten tot het herte. De holle boeſem van ’t gedachte ſit in ’t hoofd, en de hoofdhayren, zijn Hierogliphiſcher wijſe, afbeeldingen van de gedachten, waer mede ſich de ziele verciert en ’t gemoed ontdeckt. Want ſelve de ziele, gelijck Pierius ſeght, brenght de gedachten voort, niet anders als ’t hoofd de hoofdhayren, waer mede het ſich verciert en deckt. De Reeden, het reedelijck overlegh, en ’t gemoed, hebben haer ſitplaets in ’t hoofd. Plutarchus ſeyt in de Platoniſche vragen, te recht heeft de Natuyre het aldereedelſte deel in de opperſte plaets, en als een Stierman in ’t hoofd geſtelt. En Zeno ſeght, Het voornaemſte deel van ’t gemoed, woont in ’t ronde van het hoofd, als in een Werreld. De gedachten dan komen uyt het hoofd. Petrarcha getuyght ſulx mede. ’t Hoofd dat met ſwaere gedachten is belaeden, druckt en vernedert my. Ariosto beschrijft Sacripante, dat hy geen gedachten hadde, ongevoelijck als een ſteen, aleer hy de ſmerte van zijne ſuchten koſt uytbraecken. Tot naevolginge van Homerus, die Vlyſſes ſoo bedachtſaem afmaelde, dat hy d’oogen nae d’aerde ſloegh aleer hy ſprack. Alhoewel de inbeeldingen en de gedachten, die in ’t hoofd werden toegeſtelt en gevat, en die van ’t gemoed werden goed gekent en behouden, daer nae in ’t hert daelen, die oock aldaer ſoo lange blijven gewortelt, als zy in ’t gemoed zijn, dat in ’t hoofd is. Van gelijcken ſpruyten uyt het hert de uytvoeringen van alle gedachten. Maer de verbolgen en geweldige Liefde, die geeft geen tijd aen de gedachten, maer gaet alleen door een opſlagh van ’t oogh, ſnellijck regel-recht van ’t oogh nae ’t hert; alwaer de ziele haer plaets

C c c mid-