midden in ’t lichaem heeft, gelijck de Spinne in ’t midden van haer webbe. Calchidus ſeyt over de Timæus van Plato: Gelijck de Spinne die midden in haer webbe ſit, eenige beweginge gevoelt, ’t zy datſe uytwendigh of inwendigh geſchiet, ſoo doet oock de ziele die haer plaets heeft in ’t middelpunt van ’t hert, en door uytſtreckinge ſoo maeckt zy ’t geheele lichaem levendigh, en beſtiert de beweginge van alle ledemaeten. In ’t middelpunt van ’t hert voeltmen dan ſeer ſnellijck de beweginge der Liefde, die door de oogen in ſluypt: en de oogen, als opene venſters, gevoelen ſulx niet, maer ’t hert alleene voelt het, en de Liefde aldaer gekomen zijnde, als tot haer middelpunt, ſoo ſluytſe ſich daer en ruſt. Het verlangen dat de Liefde door de oogen inſtort, wort gediſtilleert in ’t heete forneys van ’t herte, alwaer de ziele in ſoete Liefde verſmelt. Het Choor van Euripides de Treurſpeelder, ſinght in zijn Hippolitus, O Liefde! o Liefde! die door de oogen mijn verlangen ſtooft, en voert de ſoete Liefde in mijne ziele. De ſoete Liefde in de ziele en in ’t hert gebruycken de Poëten, en andere Schrijvers, in eenen ſin; de ziele voor ’t hert, en ’t hert voor de ziele. Heliodorus in zijne Moorſche geſchiedeniſſe, ondertaſt den oorſprongh der Liefde, beweerende, dat het geſicht alleene, de oorſaecke van de Liefde is, en dat de Minnetochten zijn als windbuyen, die door ’t geſichte ’t hert aenwayen; ’t welck al niet ſeer van ’t wit is geſchoten. Want zijnde het geſichte het aldereedelſte en alderheetſte van alle onſe uytwerpingen en ſinnen, ſoo moet het oock alderbequaemſt zijn om tot ſich te trecken, en een vryen gangh te maecken aen de ontfonckende geeſten der Liefde. Laet u de oorſprongh der Liefde tot een bewijs ſtrecken, waer toe het voorgeſtelde geſicht den aenvangh en gelegentheyt geven, en werpen de ſchielijcke hertztochten, door de oogen, in de ziele. Dit alles is nae de Theorie of Practijc van de Platoniſche Minnaers.
Deſe leeringe van Plato heeft haer oorſprongh van dien ſeer ouden Minnedichter Musæus, die de eerſte van allen is die het oogh voor de oorſaeck en oorſprongh, van de Liefde, ſtelde, wanneer hy ’t beginſel van de Liefde van Hero en Leander beſchrijft:
- In de ſtraelen van haer oogen,
Wies de fackel van de Min:
En het hert van groot vermogen,
Blaeckt door ’t vlammen van haer ſin,
Schoonheyt uyt een eerbaer weſen,
Schiet veel ſnelder als een ſchicht,
Vyt haer ooghjes kondy leſen,
Wat het oogh voor wonden ſticht,
’t Oogh dringht midden door de nieren,
Door het herte, door ’t gewricht,
’t Oogh doorſteeckt der Helden ſpieren,
Door het branden van haer licht.
- In de ſtraelen van haer oogen,
Hier uyt hebben alle Poëten gelegentheyt genomen, om te ſeggen, dat het oogh is de Voorſte, de Leydſman, de Weghwijſer, de oorſaeck en oorſprongh der Liefde, gelijck men wijtlopigh over al kan leſen. Waer over Propertius ſeght:
- Wel! kendy niet den rechten ſin,
Het oogh is Leydſman in de Min.
- Wel! kendy niet den rechten ſin,
Seggende voorts:
- Diana heeft eylaes! my met haer ſoete oogen,
Noyt van de Min gewont, te wonderlijck bedrogen:
De ſorge van mijn Lief waſt ſtadigh door ’t geſicht,
Want Liefd’ in my haer Min en al haer voedſel ſticht.
Ovidius ſeght in zijne Minnebrieven:
- ’k Sagh u en wierd gewaer dat ghy my hebt bedorven,
En dat ick door u vier ben levendich geſtorven:
Ick ſagh u, en eylaes! nu hebdy my verdaen,
Een onbekende vlam, daer ben ick in vergaen.
Dieſelve ſeght wijder in zijne Minnekonſt:
- Door u oogen, die, als voncken,
My verleyden tot u Min’,
Door u oogen kondy loncken,
En my trecken na u ſin.
- Door u oogen, die, als voncken,
Voorts vloeyen d’Italiaenſche Poëten over, van dat de oogen oorſaecke zijn van het Minne-vier, want als men de ſchoonheyt door de oogen ſiet, en daer in behaegen ſchept, ſoo dringen de ſtraelen ſtrax nae ’t herte. Petrarcha ſeyt noch ſoeter:
V ooghjens werpen uyt veel doodelijcke ſchichten,
Waer tegens dat my kan noch tijd noch plaets verlichten,
Van u alleen komt voort, ’t schijnt een te vreemde klucht,
De Son, het vier, de wind, waerom ick ſtaedigh ſucht.
V oogen zijn de Son, gedachten zijn de pijlen,
’t Verlangen is het vier: En hier met onderwijlen
Soo pijnight my eylaes! de Liefd’ in mijn gemoed,
Met treecken vol bedroch en ſtoot my onder voet.
Het ſou te langh vallen wanneer men al de Poëten, die vol van deſe ſtoffe zijn, ſoude voor den dagh brengen: Maer een gedicht van een treflijck verſtand, ſullen wy hier alleen by voegen, dat hy aen zijn Vrijſter geſonden
