ſchijnt, dat de Deughd, die een geſchicktheyt van de wille is, kenniſſe baert, welcke kenniſſe een bequaemheyt des verſtands is, (weſende daerom inſonderheyt de Deughd van Cicero en van Macrobius, voor oud afgemaelt, diewelcke wandelende door klipachtige plaetſen, noch ten laeſten een plaetſe van ruſte hoopt te vinden) ſoo behoortmen de Philoſophie jongh te maken als een Dochter, die buyten ’s weeghs, en in onbewoonde plaetſen wandelt: om te vertoonen de mededeelinge van haere geeſt of aert, en van een moederlijcke genegentheyt.
Voorts geeftmen door haere Iongheyd te verſtaen, de nieuwsgierigheyt van haere vraegen, die niet onaengenaemer aen de deughdſaeme verſtanden zijn, als een dertel en poeſeligh aengeſicht is aen de oogen van de verwijfde Mannen. Zy vertoont mede, dat of zy wel door haer lieflijck en jeughdigh Ouder aenlockt, ſoo deinſen veele, door de ſwaerigheyt van den wegh, en door de bedelachtige beroytheyt van haere kleederen, wederom te rugge.
Zy ſtaet bedachtſaem, om dat zy eenſaem is: eenſaem om haer ſelve te ſoecken in de ruſte, vliedende de ſlovernie, dieder onder de Werreldſche ommegangh gevonden wort.
Zy is qualijck en beroyt gekleet, om dat een Menſch, die buyten de bewoonde plaetſen leeft, weynigh werx daer van maeckt, hoe hy zijn lichaem ſal cieren en opproncken.
Zy is oock miſſchien daerom qualijck gekleet, om dat zy weynigh voordeels by de hoofſche Voſſenswantſers der Princen doet, alwaer ſich de deughtſaeme Menſchen en Philoſophen niet konnen kleeden: alſo datmen wel kan gelooven, dat van die tijd af, als haer Petrarcha arm en beroyt afmaelde, dat zy ſedert dien tijd, haer ſtaet weynigh heeft verbetert, noch haere kleederen niet ſeer heeft verlapt.
Het geſloten Boeck datſe onder den arm heeft, vertoont ons de verborgentheyt van de Natuyre, die, met haere oorſaecken, ſeer ſwaer, en niet lichtlijck zijn te vatten, ten zy datſe dieſelve mette gedachten overweege, beſpieglende op ’t scherpſte de natuyre van de vaſte en natte lichaemen, van de ſlechte en gemaeckte, duyſtere en ſchaduachtige, van die open of dicht zijn, die ſelden of dickwijls zijn. De weſentlijcke en toevallige, en in alle dingen ſoo van planten, ſteenen, kruyden, vloeden, als allerleye aerd-mijnen: van de werckingen der Sterren, van de geſtalteniſſe des Hemels, van de maniere der beweginge, van de tegenſtellingen en inſtortingen der Menſchlijcker ziele, van haer begin, van haer weeſen, en van haere deelen, van haer eedelheyt en geluckſaligheyt, van haere werckinge en bevindinge, met ſeer veele andere dingen, die deſe niet ongelijck zijn.
De Philoſophie konde in verſcheyden manieren vertoont worden, doch ’t is ons genoegh, dat wy dit hebben gedaen om de lichtigheyt van die het leeſen, en om dat wy die niet willen verwarren, met raedſels buyten de klaerheyt van die dingen, die verwarringe mede brengen, oock in de ſchriften van de beſte Schrijvers; en daerom kan men veele dingen, met lichtigheyt maecken en verklaeren. Oordeelende van deſe alleen, dat de Philoſophie is eene eedele kenniſſe, die altijt door het verſtand, in den Menſche, ſich volkomen maeckende, van ’t gemeen volxken weynigh geacht, en van Heer Onverſtand, miſpreſen zijnde, haer beſigh houd in ſwaerwichtige dingen, en die ten laeſten de geruſtheyt des gemoeds en de ruſte des verſtands geniet en deelachtigh wort.
Iattanza. Poccherie, Roemgierigheyt.
EEn Vrouwe van een hovaerdigh weeſen, gekleet met Pauwe veeren, hebbende in de ſlincker hand een Schalmeye, en de rechter om hoogh gekeert.
Jactantia of Poccherie is een ondeughd, van die geene, die ſich veel meer laeten duncken alſſe in der daed zijn, of als de Menſchen ſelve gelooven, pocchende met haere roemrijcke woorden, en derhalven wortſe een Vrouwe met Pauwe veederen afgebeeldt, want de Poccherie is medegeſellinne, of gelijck eenige Godgeleerde ſeggen, een Dochter van de hovaerdie, ’t welck door de Pauw bediet wort: Want gelijck dat Dier, door de ſchoone veranderinge van zijne veederen, ſich veel laet duncken, daer ’t ſelve geen nuttigheyt van heeft, alſoo voeden de Hovaerdige haere eygen eerſucht, met een beſsondere
