beeldeniſſe van ’t verſtand gehandelt hebben. Daerom maghmen, om dit uyt te drucken, Minerva met haer gewoonlijcke maniere afmaelen, doch datſe op den grond, by de ſpieſſe, een Sphinx hebbe, gelijck boven geſeyt is.
Pittura. Schilderkonst.
EEn ſchoone Vrouwe, met ſwarte, grove en verſpreyde hoofdhayren in verſcheyden ſtrengels gebonden, met ronde winckbrauwen, die de fantaſtique gedachten uytbeelden, zy ſal haer mond decken met een band die tot achter de ooren is toegebonden, met een goude keeten aen den hals, alwaer een Momaenſicht aen hanght, op haer voorhoofd ſal geſchreven zijn Imitatio, dat is, Navolginge. Zy ſal in d’eene hand een Pinceel houden, en in d’ander een Pallet, met een kleed van weerſchijn dat haere voeten bedeckt, en voor haere voeten kan men eenige inſtrumenten maecken, die totte Schilderkonſt bequaem zijn: om te betoonen dat de Schilderkonſt een eedele oefninge is, die niet kan gemaeckt worden dan met groote opmerckinge des Verſtands, nae welcke opmerckinge by ons worden veroorſaeckt en afgemeten alle konſten en wetenſchappen, hoedanigh die oock mogen weſen, makende geene wercken, die by geluck of geval geſchieden, alhoewel die ſeer volmaeckt zijn, tot lof des maeckers, anders, ofſe de zijne niet waeren, maer de natuyre ſelve.
Deſe beeldeniſſe wort ſeer ſchoon geſchildert, om dat de ſchoonheyt de Eedelheyt uytdruckt, en om dat d’een en d’ander volmaeckt is, en dat d’een ſoo wel als d’ander waerdigh is om te heerſchen. En nae ’t ſeggen van Homerus, ſoo zijnſe beyde behaeghlijck, en verheughlijck, jae doen ons verbaeſen en daer op verlieven. Maer d’eene die lichaemlijck is, wordt door de uyterlijcke ſinnen, en d’ander die verſtandelijck is, wort door ’t verſtand gevat. Doch zy zijn oock niet in alles gelijck, maer zijn van veele Philoſophen in grooter waerde gehouden: En men plagh gemeenlijck te gelooven, dat, waer ſchoone hoedanigheeden des lichaems zijn, datter oock dieſelve hoedanigheeden van ’t gemoed moſten zijn. En waer ſchoonheyt is, daer is oock eedelheyt.
De hoofdhayren zijn ſwart en grof gemaelt, om dat een goed Schilder altijt in geſtadige gedancken is, om ſoo wel de Natuyre, als de Konſt, en voor ſoo veele de Perſpective en ’t voorwerp van ’t oogh belangt, te volgen: En daer toe is ’t noodigh, dat hy geſtaedigh de fantaſien van de ſichtlijcke wercken in ’t hoofd hebbe. En hier door verkrijght hy veel ſorge en ſwaermoedigheyt, ’t welck daer nae eene aenbrandinge veroorſaeckt, gelijck de Medicijns verhaelen, waer uyt dat natuyrlijcker wijſe in den Menſchen, neffens veele andere toevallen, deſe beſondere voortkomt.
De ſteyle en over-eind-ſtaende hayren, en over al gekrult met knoopen, ſchijnen door ſloffigheyt heer te komen, wantſe waſſen buyten ’t hoofd, gelijck de gedachten en fantaſien inwendigh doen, die als middelen zijn, ſoo wel in de ſpieglinge als in de werckinge.
De gekromde winckbrauwen, vertoonen verwonderinge, en in der waerheyt, ſoo geeft ſich de Schilder tot ſulcke nauwe en ſcherpſinnige doorſnuflingen van de alderminſte dingen in ſich ſelf, en dat door de hulpe van de konſt, dat hy daer lichtlijck verbaeſtheydt en ſwaermoedigheydt van krijght.
De toegeſloten mond is een kenteycken, datter geen dingh is dat hem voorderlijcker is, als ſtilſwijgentheyt en eenſaemheyt: daerom geven ſich oock de Schilders in afgeſonderde plaetſen, niet datſe daerom de beriſpinge van haer onvolmaeckt werck vreeſen, gelijck men gemeenlijck oordeelt.
De goude keeten waer aen het Momaenſicht hanght, vertoont, dat de Navolginge onſcheydelijck aen de Schilderkonſt is gebonden.
De ſchakels aen de keeten, vertoonen, de gelijckheyt van d’eene ſaecke met d’ander, en de t’ſaemenvoeginge deſſelven, om dat de Schilder niet alle dingh, gelijck Cicero ſeyt, van de Meeſter leert, maer hy leert met eene onderwijſinge veele te gelijck, komende door de gelijckmaetigheyt en gelijckniſſe vereenight en als te ſaemen geketent.
De hoedaenigheyt van ’t goud vertoont, dat als de Schilderkonſt door d’eedeldom niet wort gehandhaeft, datſe alsdan lichtlijck vergaet. En het Momaenſicht bediet,
