de Nabootſinge, die de Schilderkonſt wel paſt.
De Oude naemden de Nabootſinge die overweginge, die hoewelſe valſch was, ſoo deden zy die nochtans met een beleyt van eenige volgende waerheyd, en daerom wilden zy dat de Poëten die ditſelve gebrack, voor geen Poëten ſouden geacht worden: alſoo ſouden deſe oock geen Schilders mogen genaemt worden, die deſe Nabootſinge en dat overlegh niet hadden: weſende dit gemeen ſpreuckjen waerachtigh, dat de Poëſie in de Schilderkonſt ſwijght, maer dat de Schilderkonſt in de Poëſie of Dichtkonſt, ſpreeckt. ’t Is wel waer datſe in de maniere van Navolginge verſcheyden zijn, als voortkomende door tegenſtellinge: Want de ſienlijcke toevallen van den Poeet, die hy, als door ’t verſtand doet, en dat door middel van de verſtandlijcke toevallen, door wiens middel hy dieſelve doet, zijn al eerſt van den Schilder aengemerckt, want het gemoed let op de beteyckende dingen. En is de geneughte die d’een of d’ander van deſe konſte treckt, niet anders, als datmen door kracht van de konſt, gelijck als door een bedrogh van de Natuyre, ’t eene doet vatten door de uyterlijcke ſinnen, en d’ander laet hooren door ’t verſtand.
Soo heeft dan de Schilderkonſt de Navolginge noodigh, van dingen, die in der daed beſtaen, ’t welck het Momaenſicht te kennen geeft, weſende ’t ſelve een aftreckſel van eens Menſchen aengeſicht.
Het weerſchijne kleed vertoont, dat de veranderinge voor alle dingen vermaeklijck is, gelijck de bedeckte voeten te kennen geven: en dat deſe proportien of evenredentheden, die het fondament of de grond van de Schilderkonſt zijn, in de teykninge moeten zijn, aleermen de handen aen de verwen leyt, want zy moeten eerſt bedeckt en in een volmaeckt werck, verborgen zijn. En gelijck het een groote konſt is by de Orateuren of Redenaers, haer werck alſoo te maken datter geen konſt in blijcke, alſoo is ’t mede by den Schilders, datſe alſoo weeten te ſchilderen, dat haer konſt niet blijcke, ten zy aen de verſtandige: en dat lof, dat een kloeckſinnigh Schilder van een goed gerucht verwacht, is van de Deughd voortgekomen.
DE SCHILDERKONST
van Sig. Martius Mileſius.
BEnijdſter der Natuyr, op ’t Goddelijck Penneel,
Die ’t weſen en ’t gemoed treckt met u rijck Pinceel:
En kont door verw’ alleen, en mette ſtift uytdrucken,
Door een geleerde hand, ſoo wonderlijcke ſtucken.
Wat konſten datter zijn, die buygen voor u neer,
En ſonder u alleen, behaeltmen lof noch eer.
Meeſterſche van de konst! hoe heft ghy u verſtanden,
Die naedren aen u ſy, en kranst de braeve handen,
Met wonderlijck bedrogh, doch aengenaem en ſoet,
Dat yder een verbaest, wie dat u ſlechts ontmoet.
Die nu in onſe Eeuw, met u volmaeckte leeden,
Derft als een Koningin, voor alle Vorſten treeden,
En maecken haer geſlacht, door uwe hand vermaert,
Doorluchtigh in den tijd, onſterffelijck van aert.
Navigatione. Schipvaert.
EEn Vrouwe die met groote bevalligheyt een Seyl houd, waer van ’t einde over een Roer van een Schip hanght, ſiende met opmercken nae een Wouwe of Kuyckendief, die in de locht vliegt, en van verre een Schip in Zee, dat met volle Seylen komt aenlopen.
Het Seyl, Touw, Roer en Schip, zijn genoegh bekent, en drucken klaerlijck uyt watter mede gemeent wort. De Wouwe of Kuyckendief is een roofachtige en gulſige Vogel, en wort van de Oude, gelijck Plinius verhaelt, gelooft, datmen daer van het ſtieren van ’t Roer heeft geleert, om dat dieſelve in de ruyme velden, door zijn ſwayen en drayen, nu hier en daer vliegende, met een groote aerdigheyt ſijnen ſteert weet te wenden en te keeren, even gelijck een Schip, dat door behulp van de Seylen, nu voorwaerts dan achterwaerts of ſijdwaerts, ſeylt en laveert, hoe verbolgen de Zee oock is, doende even als deſe Vogel. En hier van een klaere proeve hebbende genomen, ſoo wilden zy dat deſe Vogel voor een Hieroghphiſch beeld, van de Schipvaert, ſoude worden geſtelt.
Schipvaert.
EEn naeckte Vrouwe, die uytgeſtreckt op der aerde leit, hebbende ſeer lange hoofthayren, die op der aerde geſpreyt zijnde, ſchijnen in Zeebaeren te veranderen, houdende met d’eene hand een Riem, met d’ander een Paskaert en een Zee-Kompas.
