Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/482

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
460
 
Verkoopinge van Geeſtlijcke Gaven. Gelijckmaetigheyt.

beeld van de oude Slange, Viand van ’t Menſchlijcke geſlachte, diewelcke door de Simonie alle de Simoniſche Menſchen verſcheurt, die verſopen zijn in de tijdlijcke en aerdſche goederen. Waer over Dante de Poët, de Simoniaſche Menſchen in de Helle ſtelt, in een put, met het hoofd om laegh, en mette beenen om hoogh, en een vlammend Vier op het plat van hare voeten: een ſtraffe ſeyt Landinus, die haer paſt. Want God heeft den Menſch geſchapen, met het aengeſicht om hoogh, en ten Hemel gekeert, om God en de Hemelſche dingen aen te ſchouwen, maer de Simoniaſche Menſchen, die door Gierigheyt de geeſtlijcke dingen om goud en ſilver koopen en verkoopen, die onder de aerde waſſen, verkeeren de plicht van den beſchoulijcken Menſch. En om dat zy verſopen zijn in de Aerdſche dingen, ſoo vergeten zy de Hemelſche, diewelcke zy de voeten toe keeren: gelijck de Poeet met het geſtadigh bewegen der voeten wil uytdrucken, diewelcke, allegoriſcher wijſe, de begeerlijckheyt der aerdſche dingen, te kennen geven: en het ſnel beroeren van de voeten, die daer beweeght worden door de natuyrlijcke pijne, drucken uyt, de groote genegentheyt, van de begeerlijckheyt, die haer drijft, als mede het Vier, ’t welck de brand is van haere begeerlijckheyt. Dante konde oock wel boven de voeten, buyten de putte acht genomen hebben op de ſchandige ſtraffe en dood van den toeſtelder der Simonie: Naer dien Simon Magus, om als een wonder te weſen voor ’t Volck, vloogh, door de hulpe der Duyvelen, om hoogh; maer overwonnen zijnde, door de tegenwoordigheyt van Simon Petrus, die zijne Simonie vervloeckte, viel van boven neer, op de aerde by ’t Campidoglium, en brack zijne beenen, en ſtierf eenige dagen daer nae aen de kramp of treckinge, te Riceia, gelijck Nicephorus verhaelt.

De Viſſchen, die daer voor de voeten van deſe Viſſcherſche ſtaen, hebben dieſelve liſtigheyt als de Ceraſte. Plinius ſeyt in ’t ix boex xlii cap. dat de Zeevorſch, genaemt Viſſcherſche, eerſt het waeter ontſtelt en beroert maeckt, daer nae ſteeckt zy de hoornen buyten ’t waeter, tot aen de oogen toe, de Viſchjens aenlockende, diewelcke alſſe daer by komen, ſoo ſpringht zy dieſelve op den rugge. De Squatine, de Rhombus, bewegen haere vinnen bedecktelijck, en werpen van ſich een ſlagh, als wormkens, waer mede zy de andere bedriegen, en dat doet de Raggia meede.


Simmetria. Gelijckmaetigheyt.


EEn bedaeghde Vrouwe, die naeckt en van ſonderlinge ſchoonheyt is, alwaer alle de deelen des lichaems met een gelijckmaetige ſchoonheyt over een komen, hebbende dwers over de ſchouderen ſeer aerdigh een blaeu kleed vol ſterren, de ſeven Planeeten daer in, ter ſijden haer ſal een werck ſtaen, van een konſtigh en welgemaeckt gebouw, en in de ſlincker hand een Lijne met een Waterpas of Schietloot, mette rechter een Paſſer, waer mede zy alle de deelen van een gehouwen beeld, van een ſeer ſchoone Venus, ſchijnt te meeten.

Simmetria is een Griex woord, dat in onſe ſpraecke bediet, een over-een-ſtemmende en gelijckmaetige meetinge van alle dingen: en alhoewel ’t ſelve, nae de rechte kracht van ’t woord, anders niet wort verſtaen als van de maeten, diewelcke driederleye zijn, te weten de langhte, breede en diepte: ſoo ſtreckt zy ſich oock in veele dingen, alwaer een aengenaeme matigheyt vereyſcht wort. Daerom ſullen wy de meetinge die deſe drie onderworpen zijn, ter ſijden ſtellen, en een gemeene naeme nemen, die tot alle proportien of evenreedentheden dient. Want ſoo wy die aenmercken ten aenſien de beeldeniſſe en nae de bevalligheyt en de verwe des lichaems, ſo iſſe Schoonheyt genaemt; maer nae haer temperament of aert van de vier hoedanigheden der Elementen, ſoo wortſe Eucraſia geheeten, en nae de lieflijckheyt der ſtemme, Melodia. En gelijck de lichaemlijcke gelijckſtemmigheyt, in de drie bovengeſeyde deelen beſtaet, alſoo beſtaet de overeenſtemminge van de ziele in een gelijckmaetige ordre van haere genegentheeden, diewelcke zijn Iraſcibile, dat is de toornige, Concupiſcibile, de begeerlijcke, en Rationale, die in Reeden beſtaet: En deſe wordt de Matigheyt genaemt. Waer uyt te mercken is, datſe in de bloote lichaemen geen Simmetrie wort geheeten, weſende een proportie of evenreedentheyt, die heerkomt van de over-een-ſtemminge van alle de deelen, die mette Paſſer

zijn